Libya Ulusal Ordusu (LUO) lideri Hafter, bu beyanatını 28 Nisan 2020 günü TV’de verdi. Böylece Hafter, Libya’da yeni bir tartışma alanını açtı.

Hafter, Trablus merkezli Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH)’nin, BM tarafından tanınmasını sağlayan 2015 yılındaki Skhirat Anlaşması’nı da âtıl bırakmayı amaçlıyor. Hal-i hazırda Libya’nın doğusunu kontrol eden Hafter kuvvetleri, Skhirat Anlaşması’na aykırı hareket ederek, UMH’ye yönelik saldırıları biliniyor. Ancak LUO’nun son dönemlerde bazı yerlerde kayıplar vererek UMH’ye zemin kazandırdığı da biliniyor.

Fayez Al-Sarraj başkanlığındaki Libya meşru yönetimi UMH, yapılan anlaşma ile Türkiye’nin desteğini alıyor. Diğer taraftan Hafter’in LUO’nun ise Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Mısır ve Rusya tarafından desteklendiği kaydediliyor.

Mayıs ayının ilk günlerinde bir Rus diplomatik heyeti Bingazi, Bayda ve Tobruk’a resmî kaynaklarca duyurulmamış gezi düzenledikleri Mısır basınında yazıldı. Fakat Rus Dışişleri’nin, Hafter’in yeni görev talebinde bulunmadığını ve Skhirat Anlaşması’nı reddetme kararıyla ilgili önceden bilgilerinin olmadığı ihtimali de vurgulandı. 

Hafter, TV konuşmasında kendisini Libya’nın yöneticisi ilân ettikten 2 gün sonra, askerî faaliyetleri askıya alma ve insanî ateşkes çağrısı yaparak uluslar arası gözlemcileri şaşırtmayı başardı. Buna karşılık UMH, Hafter’e güvenmediğini, gerçek ateşkesin uluslar arası garantilerle desteklenmesi gerektiğine dikkat çekti. Çünkü taraflar arasında Watia Havaüssü’nü ele geçirmek için çatışmalar sürüyordu.

Libya’daki BM Destek Misyonu (UNSMIL), her iki tarafı da “tüm askerî operasyonları derhal durdurma ve Ortak Askerî Komite (JMC) (5+5) müzakerelerini gerekiyorsa video konferans ile sürdürme” çağrısı yaptı. JMC ise, geçtiğimiz Ocak ayında Berlin’de gerçekleştirilen Libya Konferansı’nda başlatılan 3 aşamadan biri. JMC, UNSMIL’in Cenevre’de ateşkes anlaşması görüşmelerini düzenledi. Ancak Şubat’tan beri bir daha görüşme yapılmadı. Şu an için uluslar arası kuruluş ve aktörlerin çabalarının sonuç vermediği anlaşıldı.

Uluslararası kaynaklar, Hafter’in, Sudan Cumhurbaşkanı Ömer Al-Beşir’in devrilmesinin ardından Hartum’da kabul edilen Sudan Modeli’nin uygulamasını planladığını da kaydediliyor. Sudan Modeli; Libya’nın Trablusgarp, Cyrenaica ve Fezzan bölgelerini temsil eden 1 başkan ve 2 başkan yardımcısından oluşan 3 üyeli yeni bir Başkanlık Konseyi kurulmasını önermektedir. Ayrıca Sudan Modeli, Başkanlık Konseyi’nden bağımsız bir hükümet, silâhlı kuvvetlerin savunma bakanını atama yetkisi, yeni Anayasa hazırlamakla görevli yeni bir kurucu organın meydana getirilmesini kapsamaktadır. Ancak geçen süre içinde Hafter’in, Sudan Modeli’ni gündeme getir(e)mediği görüldü.

Sudan Modeli vb. girişimlerde başarılı olamayan Hafter’in, kendisini Libya’nın yeni yöneticisi olduğu ile Skhirat Anlaşması’nın ömrünü tamamladığını ilân etmesi elbette UMH yetkililerince tepkiyle karşılandı.

UMH Cumhurbaşkanlığı Konseyi 30 Nisandaki bildirisinde “UMH güçlerinin Libya’da kan döken, kanun dışı grupların bütün saldırılarını karşılamaya devam edeceğine, Hafter’in tek taraflı ateşkesi için uluslar arası garanti istedikleri; ülkenin militarizasyonunu reddeden ve sivil, demokratik devlet yapısını bütün ulusal unsurların memnuniyetle karşıladığı; BM Güvenlik Konseyi kararlarına, JMC (5+5) müzakerelerine ve Berlin Konferansı sonuçlarına bağlı oldukları”na yer verildi. UMH böylece, Hafter karşısında uluslar arası girişimlere ve meşrûiyete dayandığını belirtiyor.

Sudan Modeli’ni hayata geçiremeyen Hafter’in, tek taraflı bir şekilde ülkenin yönetici olduğunu duyurması, Libya’da yeni bir tartışma ve mücadele sahasını açacaktır. Ancak Libya’da istikrara kavuşmadan, halkının çoğunluğunun desteğini almadan, serbest-hür-âdil seçimler yapılmadan, hukukî ortam oluşmadan, ulusal ve uluslar arası meşrûiyet sağlanmadan ilân edilen tek taraflı yöneticilik mümkün değildir.

Hafter’in yöneticiliği, açıklamasından anlaşıldığı üzere “tek taraflı” ve sonuçsuz kalacaktır.