Yoğun gündem içerisinde Rusya’nın sessiz ve dikkat çekmeden yürüttüğü bir politikası sonuçlandı. Rusya, donanması için 11 Kasım Çarşamba günü Sudan ile, Port Sudan şehrinde deniz lojistik merkezi kurmak üzere bir anlaşma taslağı yayınladı.

Rusya Başbakanı Mikhail Mişustin’in 6 Kasım’da imzaladığı anlaşma, kurulacak merkezde bir seferde 300 kadar Rus askeri ve nükleer özelliğe de sahip 4 savaş gemisine üs olması planlanıyor. Merkez olarak Mısır, Eritre ve Kızıldeniz boyunca hakim, Suudi Arabistan’a eşit uzaklıkta konumlanan Port Sudan’ın seçilmesi de stratejik bir tercih. Ayrıca Rusya’nın, savaş gemileri için vergi ödemeden ve Sudan resmî makamlarının incelemesine gerek kalmadan silâh ve askerî malzemeyi ithal ve ihraç etmesi ön görülüyor.

Aslında Rusya-Sudan askerî ilişkileri yeni değil. Rus devlet nükleer şirketi Rosatom’dan 24 Kasım 2017’de yapılan açıklamada, Rusya ve Sudan’ın nükleer enerjinin barışçıl kullanımı alanında işbirliği konusunda hükümetler arasında bir anlaşma imzaladığı bildirilmişti. Anlaşma ile Sudan’ın nükleer altyapısının oluşturulması ve geliştirilmesine yardım, nükleer enerjinin barışçıl kullanımına yönelik temel ve uygulamalı araştırma, nükleer enerji üretimi hususunda iki ülke arasında yasal bir temel kurması yönünde belgedir. Elbette bu belgenin bir ileri adımı Sudan kıyılarında deniz üssü kurmak şeklinde kaydediliyordu. Sonrasında Aralık 2017’de iki ülke arasında nükleer santral geliştirmek hakkında da anlaşma imzalandı. Yine bu süreçte de Sudan’ın devrik Başkanı Ömer El-Beşir, Darfur soykırımı suçlamasıyla Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından aranmaktaydı.

El-Beşir’in, Rusya’ya yakınlaşmasında ABD’nin ve Batılı güçlerin baskısının etkili olduğu muhtemeldir. Hatta El-Beşir, 2017’deki görüşmelerde Putin’e “Rusya için Kızıldeniz kıyısına yakın bir yerde hava üssü inşa etmeyi, Sudan ordusunu SU-30 savaş uçakları, karadan havaya füzeler ve diğer Rus silâhları ile donatmayı teklif ettiği” iddialar arasında. Bununla birlikte Rusya’nın hâl-i hazırda Afrika’nın büyük silâh tedarikçilerinden olduğu ileri sürülüyor. Afrika’ya 2015-2019 yılları arasında ithal edilen askerî teçhizatın yüzde 49’u Rus, yüzde 14’ü ABD ve yüzde 13’ü Çin menşelidir.

Günümüzde Sudan ordusunun askerî donanımının yüzde 60’ı Rus ya da eski Sovyet teknolojisinden meydana geldiği aktarılıyor. Sudan, Cezayir ve Mısır’ın ardından Rusya Afrika’daki en büyük üçüncü silâh ithalatçısıdır. Diğer taraftan Rusya’nın, Afrika ülkelerinden Orta Afrika Cumhuriyeti, Mısır, Eritre, Mozambik ve Madagaskar’da da askerî üsler inşa ettiği bildiriliyor. Hatta Eritre’nin de, Rus donanması için Yemen ve Afrika Boynuzu’na daha yakın bir lojistik üs kurmak üzere benzer bir anlaşma beklentisinde olduğu belirtiliyor. Bütün bu gelişmeler Rusya’nın Afrika’daki varlığını arttırıyor.

Sudan’da El-Beşir’i destekleyen Rusya, El-Beşir’in Nisan 2019’da devrilmesi sonrasında kurulan Askerî Geçiş Konseyi’ni hemen tanıdı. Fakat Askerî Geçiş Konseyi’nin, El-Beşir’in aksine, Suudi Arabistan ve ABD’ye daha yakın ilişkileri Rusya’da tedirginliğe yol açtığı ihtimaldir. Bu tedirginliğe rağmen, Rusya-Sudan anlaşmasının, Sudan’ın ABD’nin Terörizmin Devlet Sponsorları listesinden çıkartılması, İsrail’le ilişkilerinin normalleştirilme sürecinin başlatıldığı döneme denk gelmesi de düşündürücü.

BM bünyesinde korsanlıkla mücadele içerisindeki ABD, Çin ve Rus donanmalarının Cibuti limanını kullandığı bildiriliyor. Fakat Cibuti’nin, Rusya’nın 2016’da donanmasını kalıcı hale getirme talebini reddetmesiyle birlikte, Moskova yönetiminin Hartum’a yakınlaştığı değerlendiriliyor. Rusya’nın, Sudan’da enerji ve maden kaynaklarına ciddî yatırımlar yaptığı hatırlandığında, Kızıldeniz’de kendi limanına sahip olması önemli. Ancak daha önemli olan Rusya’nın, Afrika’daki jeopolitik nüfuz alanını genişlettiğidir. Rusya’nın, Sudan’daki girişimlerinin, bölgeye yerleşen diğer güçlerce göz ardı edilmeyeceği aşikârdır.