Suriye yasalarına göre devlet başkanı olma şartlarından biri de adayların 40 yaşında olması gerekiyor. 34 yaşındaki Beşşar Esad için kanun değişikliğine gidildi ve adaylık yaşı 40’dan 34’e indirildi. Böylece Beşşar Esad 10 Temmuz 2000’deki seçimlerde, seçmenlerin yüzde 99.7 evet oyu oranıyla devlet başkanı seçildi.

Esad, ikinci seçimini 27 Mayıs 2007’de seçmenlerin büyük çoğunluğunun onaylamasıyla kazandı. Suriye’de üçüncü başkanlık seçimi 3 Haziran 2014’te iç savaş ortamında yapıldı. Suriyeli muhalifler, seçimlere katılmayarak boykot ettiler.

Esad’ın dördüncü seçimi 26 Mayıs 2021’de gerçekleştirildi. Esad’ın rakipleri Mahmut Ahmed Marei ve Abdullah Sallum Abdullah da seçimlere katıldılar. Ancak Esad’ın karşısında her iki adayın pozisyonu sembolik olarak değerlendiriliyor. Son seçim iç savaşın 11. yılında yapıldı. İç savaşın başlamasından bu yana Suriye dışına 6.6 milyon kişinin göç ettiği ve ülke içinde de 4.4 milyon insanın yer değiştirdiği bildiriliyor. İç savaş yoğunluklu olarak Suriye’nin kuzeyi ve doğusunda devam ediyor. Dolayısıyla seçimler Esad yönetiminin kontrolündeki bölgelerde gerçekleştirildi. Suriye İçişleri Bakanı Muhammed Halid El-Ramoun’un ifadesine göre 18 mil- yon Suriyeli oy kullanma hakkına sahip.

Seçimler, BM Güvenlik Konseyi’nin 2015 yılındaki 2254 Sayılı “Yeni Anayasa Taslağı Hazırlama” kararının uygulanmamasına rağmen yapıldı. Devam eden iç savaş, mülteciler sorunu, devlet otoritesinin bütün ülkede hâkim olamadığı bir ortamda Suriyeliler “Esad’ın fotoğraflarının altında Geleceği Seçiyoruz” ifadesinin yer aldığı pankartların gölgesinde sandık başına gitti. Korona salgınına rağmen maske ve tedbirlere dikkat edilmediği bildiriliyor.

Suriye Devrimci ve Muhalif Güçleri Ulusal Koalisyonu, Suriye Ulusal Konseyi, Suriye Anayasal Komitesi, Demokratik Arap Sosyalist Birliği, Suriye Demokratik Konseyi ve Kürt Ulusal Konseyi gibi Esad rejimi muha- lifleri seçimlerin illegal olduğunu duyurdular. Diğer taraftan rejimin kontrolündeki güneydeki Daraa ve Sweida’da bile bazı toplumsal kesimler seçimleri gayri meşrû ilân etti. İdlib gibi rejimin kontrolünde olmayan yerlerde de seçim ve rejim karşıtı gösteriler yapıldığı kaydediliyor. 

Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen’ın 28 Nisan 2021’de Güvenlik Konseyi’ne sunduğu brifinkte “26 Mayıs seçimlerinin Suriye Barış Sürecinin bir parçası olmadığına yer verdi.”  Fransa, ABD, Almanya, İtalya ve İngiltere’de yapılan açıklamalar da seçimlerin illegalliğine dikkat çekildi. Buna ek olarak AB ve ABD yönetimi, BM denetimden uzakta yapılan seçim sonuçlarını tanımayacağı beyanında bulundu. Buna karşılık Esad, “seçimleri meşrû olmadığı gerekçesiyle reddedenlerin sömürge geçmişine sahip olduklarını” söyleyerek cevap verdi.

SANA (Suriye Arap Haber Ajansı) seçimlere uluslar arası gözlemci statüsünde Cezayir, Umman, Moritanya, Rusya, İran, Ermenistan, Çin, Venezüella, Küba, Belarus, Güney Afrika, Ekvator, Nikaragua ve Bolivya’nın yer aldığını bildirdi. Böylece rejimin seçimlere uluslar arası meşrûiyet kazandırmaya çalıştığı muhtemeldir.

Suriye’deki seçimlerin iç savaştan dolayı âdil, hür, demokratik ve şeffaf bir şekilde yapılmadığı aktarılmaktadır. Aynı zamanda seçimlerin sadece rejimin egemenliğindeki yerlerde yapılması, meşrûiyet sorununu beraberinde getiriyor. Bununla birlikte BM ve Batılı ülkelerin beyanatları da uluslar arası sistemde Suriye’yi yalnızlaştırmaktadır. Suriye ve Batı arasındaki uçurum derinleştikçe, Esad’ın Çin’e, Rusya’ya ve İran’a daha fazla yöneleceğine ihtimal veriliyor. 

Suriye’de iç savaşın getirdiği sorunlara birde ekonomik güçlükler, yoksulluk, Batı’nın yaptırımları, uluslar arası aktörlerin müdahaleleri, yolsuzluklar ve siyasi çözümsüzlüğü de eklemek gerekiyor. Bütün  bunlar Esad’ın karşı karşıya kaldığı sorunlar.

Seçim sonuçları 27 Mayıs Perşembe günü SANA’dan açıklandı. Meclis Başkanı Hammouda Sabbagh “Suriye içinde ve dışında oy kullanabilir, toplam 18 milyon 107 bin 109 seçmen olduğunu, seçimlere katılımın 14 mil- yon 239 bin 140 kişi ile yüzde 78.64 olarak gerçekleştiğini ve Esad’ın geçerli oyların 13 milyon 540 bin 860’ını alarak yüzde 95.1’le tekrar devlet başkanı seçildiğini” duyurdu. Sabbagh diğer adaylardan “Mahmut Ahmet Marei’nin aldığı 470 bin 276 oyla yüzde 3.3 oranında kaldığı ve Abdullah Salloum Abdullah’ın ise 213 bin 968 oyla yüzde 1.5 oranla üçüncü olduğunu” bildirdi. Esad aile ülkeyi 1970’ten beri yönetiyor. Suriye’nin siyasî geçmişi incelendiğinde meşrû, âdil, şeffaf, hür ve demokratik seçimlerden bahsetmek oldukça güç.

Seçimlerin, hem rejim hem de Rusya tarafından kazanılacağını göstermek, Suriye’nin güvenli olduğunu ve böylece mültecilerin geri dönebileceği iddiaları için kullanılacağına yorumlanıyor. 

Seçimlere aynı zamanda Suriye’nin Arap ülkeleri arasında ve Arap Birliği nezdinde ilişkilerini düzeltebilmesinin bir unsuru şeklinde değerlendiriliyor.