Said Nursi Ramazan Risalesinin Sekizinci Nüktesinde bu ayın insanın “hayat-ı şahsiye”sine bakan çok hikmetleri bulunduğunu ifade ediyor ve bunlardan birisi olarak şunu dile getiriyor: “İnsana en mühim bir ilâç nevinden maddî ve mânevî bir perhizdir. Ve tıbben bir hımyedir ki, insanın nefsi yemek, içmek hususunda keyfemâyeşâ hareket ettikçe, hem şahsın maddî hayatına tıbben zarar verdiği gibi, hem helâl-haram demeyip rast gelen şeye saldırmak, adeta mânevî hayatını da zehirler. Daha kalbe ve ruha itaat etmek, o nefse güç gelir, serkeşâne dizginini eline alır. Daha insan ona binemez; o insana biner. Ramazan-ı Şerifte, oruç vasıtasıyla bir nevi perhize alışır, riyazete çalışır ve emir dinlemeyi öğrenir. Biçare zayıf mideye de, hazımdan evvel yemek yemek üzerine doldurmakla hastalıkları celb etmez. Ve emir vasıtasıyla helâli terk ettiği cihetle, haramdan çekinmek için akıl ve şeriattan gelen emri dinlemeye kabiliyet peydâ eder. Hayat-ı mâneviyeyi bozmamaya çalışır.”1

Görüldüğü gibi burada orucun beden sağlığı için bir perhiz olduğu belirtiliyor. Fakat “maddi ve manevi perhiz” ifadesi kullanılarak bunun sadece cismanî bakımdan değil aynı zamanda ruhî bakımdan perhiz ve sağlık vesilesi olduğu ifade ediliyor. Genel olarak, Ramazan geldiğinde orucun sağlık açısından yararlarına dair çok bilgilerin paylaşıldığını biliyoruz. Mesela, maddeler halinde atıf yapmak gerekirse, a) Oruç vücudun yağ yakımını hızlandırıyor, b) Başta mide ve bağırsaklar olmak üzere sindirim organlarını dinlendiriyor, c) İnsülin direncinin artmasına vesile oluyor, d) Bağışıklık sistemini güçlendiriyor, e) Kalp sağlığına olumu etki yapıyor, f) Zihin fonksiyonlarını kuvvetlendiriyor… Bunlar orucun cismaniyetimize yönelik faydaları. Metin diyor ki insan nefsi ölçüsüzce, başına buyruk olarak midesini doldurduğunda bedeni sağlığı zarar gördüğü gibi yiyip içtiği şeylerin hükmünü, kaynağını dikkate almadan hareket etmesi halinde manevi hayatı da ciddi zarar görür, hatta bir nevi zehirlenir. Bu da sonuç olarak bedenin güçlenip ruhun zayıflamasına yol açar. Zayıflayan ruh ise gerek dinî yükümlülükleri gerekse insanî ve vicdanî emirleri dinleme konusunda gabileşir, tembelleşir, söz dinlemez hale gelir. 

O halde metnin çok açık şekilde ifade ettiği üzere oruç hem beden sağlığımıza olumlu katkı yapıyor hem manevi bakımdan akıl ve dinden gelen emirleri dinleyip uygulama şevki veriyor. Nitekim normal hayatımızda bile çok yediğimizde hazım problemi yaşadığımız gibi ibadetlere karşı şevkimizde azalma olabiliyor. Bu bakımdan Resulullah (asm)’ın şu sözü çok anlamlı gözüküyor: “Adem oğlu midesinden daha şerli bir kap doldurmamıştır. Oysa ihtiyacını karşılayacak kadar yemesi kafidir. Şüphesiz ki doğru olan şudur: Üçte biri yemeğe, üçte biri suya, üçte biri nefese ayrılsın.”2 Demek ki oruç bir nevi perhiz, riyazet ve şer’î emirleri dinlemeye vesiledir!

Dipnotlar:

1- Mektubat (İstanbul 2020, YAY), s. 400.

2- İbn Mâce, “Et’ime”, 50.