Çamurun Berrak Suyu Bulandırdığı Gibi

Hediye de, sadâka da aslı din-i mübinde bulunan, yerine göre sünnet, yerine göre vacip denebilecek hükümler ihtiva eden fiillerdir. Sadâka vermeyi Kur’ân da, Peygamber Efendimiz de (asm) teşvik etmişlerdir. Kur’ân, “Sevdiğiniz mallardan vermedikçe Allah katında iyiliğe ulaşamazsınız.”1 buyuruyor. 

Hediye konusunda da emirler çok nettir: Peygamber Efendimiz (asm): “Hediyeleşiniz; zira hediye, kalpteki kin ve nefreti yok eder. Hiçbir kadın komşu kadına verdiği hediyeyi, koyun paçasından bir parça bile olsa küçük görmesin!” buyuruyor.2

Sadâka ve hediye bu şekil ve şartlarda kalsa birer ibadet olurlar. 

Verene sevap kazandırırlar, kalplerdeki kin ve nefreti her ikisi de izale eder, insanlar arası iletişimi her ikisi de güçlendirirler. 

Ancak dünyevî menfaat ve su-i istimal işin içine girdiği anda, çamurun berrak suyu bulandırdığı gibi, her ikisini de bulandırırlar; her ikisi de sevaplı birer amel iken günahlı birer rüşvete veya faize dönüşürler. Bu noktaya bizim de dikkat etmemiz lâzım.   

Ehl-i Beyt’e Sadâka Helâl Değildir

Öte yandan Peygamberimizin (asm) pak neslinin sadâka alması da caiz bulunmamaktadır. Peygamber Efendimize (asm) bir şey geldiğinde “Hediye midir, sadâka mıdır?” diye sorar, sadâka ise onu olduğu gibi Suffe Ashabına gönderir, hediye ise kabul eder ve ashabına ikram ederdi.  Kendi aile halkının ve Ehl-i Beytinin sadâka almasına izin vermezdi.    

Bir gün birisi hurma getirdi. Efendimiz (asm): “Sadâka mıdır? Hediye midir?” buyurdu. 

Adam, “Sadâkadır ya Resulallah.” cevabını verince, Peygamber Efendimiz onu doğruca Suffa Ehline gönderdi. 

O sırada torunu Hz. Hasan, Peygamber Efendimizin (asm) önünde bulunuyordu. Tabaktan bir hurma alıp ağzına götürünce, Resûlullah Efendimiz (asm) derhal müdahale etti ve onu ağzından çıkardı. Buyurdu ki: “Onu at! Sadâka Peygamber ve Ehl-i Beytinden hiç kimseye helâl olmaz!”3    

Keçilerime Duâ Ediver!

Bir zat eğer hem ahirzaman gibi İslâm terbiyesinin zaafa uğradığı, verenin verdiğini hemen hemen sırf menfaat için verdiği zor bir devirde müceddid-i din ise, hem de Ehl-i Beytten ise artık onun ahvâlini düşünün! Üstad Hazretleri’nin sadâka almaktan da, hediye almaktan da imtina etmesinin hikmetini öncelikle burada aramak lâzım. 

Sadâkanın da, hediyenin de çok ağır şartları vardır. Çok çabuk su-i istimale gelir yönleri vardır. Her ikisinde de azıcık dünya ve menfaat meyli ön plana geçse, iş hediye olmaktan da, sadâka olmaktan da çıkıyor. Verilen rüşvet, alınan ise faiz derekesine iniveriyor.

Anlatılır ki, Üstad Hazretleri Çam Dağı’nda iken bir çoban bir kapta süt getiriyor ve Üstada sormadan bırakıp gidiyor. 

Çoban ertesi gün tekrar geliyor ve: “Hocefendi! Keçilerim kırıldı. Keçilerime duâ ediver!” diyor. 

Üstad Hazretleri ise: “Benim senin keçilerine duâ edecek zamanım yok! Sütün orada duruyor. Sütünü al, git!” diyor. 

Üstad Hazretleri niçin hediye almadığını Mektubat’ta altı esas maddede açıklıyor. Oradaki hikmetlerden birisi şöyledir: “Halkın hediyesini kabul etmek, onların hatırını sayıp istemediğim vakitte onları kabul etmek lâzım geliyor. O da hoşuma gitmiyor. Hem tasannu’ ve temelluktan beni kurtaran bir parça kuru ekmek yemek ve yüz yamalı bir libas giymek, bana daha hoş geliyor. Gayrın en a’lâ baklavasını yemek, en murassa’ libasını giymek ve onların hatırını saymaya mecbur olmak, bana nâhoş geliyor.” 4

Dipnotlar:

1- Âl-i İmrân: 192.

2- Tirmizî, Velâ, 6.

3- Müslim, Zekât, 161; Buhari, Zekât, 60.

4- Mektubat, s. 26.