Hizmetin Namusu

İlgili ayetin meali şöyledir: “De ki: Eğer babalarınız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, hısım-akrabanız, kazandığınız mallar, durgunluğa uğramasından endişe ettiğiniz ticaretiniz ve hoşlandığınız meskenler size Allah’tan, peygamberinden ve O’nun yolunda cihaddan daha sevimli ise, artık Allah’ın azap emri (kıyameti) gelinceye kadar bekleyin. Allah günaha saplanmış kimseleri hidayete erdirmez.”1

Allah’a iman mı, anne baba mı; Peygamber’e iman mı, anne baba mı; Allah yolunda cihad mı, anne baba mı, diye sorulursa bu ayet kesinlikle Allah’a ve Resulüne iman ve Allah yolunda cihadın tercih edilmesini emreder. 

Sadece anne baba da değil; bu ayette iman etmekle aynı kefeye koymayacağımız yakınlarımızın tam listesini veriyor: 1-Anne ve babamız. 2-Çocuklarımız, 3-Kardeşlerimiz, 4-Eşlerimiz, 5-Hısım ve akrabamız, 6-Mallarımız, 7-Aktif ticarî hayatımız, 8-Evlerimiz…

Bu listeyi hiçbir zaman kefenin karşı tarafına koymayacağız. Yani bir yana Allah ve Resul’üne imanı ve Allah yolunda cihadı, diğer yana bu listeden herhangi birini koymayacağız. Eğer koyarsak, yoldan çıkmış fasıklardan oluyoruz.   

Daha açık bir ifade ile, bu listeden herhangi biri çıkıp da bizim Allah’a ve Resul’üne imanı veya Allah yolunda cihadımıza engel olmaya çalışırsa, biz onu nazikçe reddedip, yani durumun önemini anlatıp, anlamaz ise -tabir caiz ise-ağlayarak da olsa- Allah yolundaki hizmetimizi ihmal etmeyeceğiz.       

Önce İman Hakkı

Müslüman olduğu ve bütün diğer Müslümanlar Medine’ye hicret ettikleri halde Mekke’deki yakınlarından kopmak istemeyen, bu yüzden hicret etmeyen Müslümanlar vardı.

Keza, rivayete göre Müslümanlıktan dönüp Mekke’deki yakınlarına sığınan dokuza yakın Müslüman vardı. Bu ayetin böyle Müslümanlara uyarı niteliğinde indiği rivayet edilir.2 

Mekke’nin fethinden sonra bazı Müslümanlar, müşrik akrabalarıyla sıkı bir ilişki içine girmişlerdi. Bazı Müslümanlar da, ‘akrabalarımız arasında müşrik de var. Bunlarla ilişkilerimizi tamamen koparmak mümkün mü?’ gibi tereddütler yaşıyordu.   

Öte yandan, Resulullah (asm) Medine’de Müslüman olmamış kabilelere askeri seriyeler düzenleyeceği sırada, Müslüman olan akrabaların bunu istemediği, dolayısıyla seriyelerin yapılamadığı da görülmüştü. 

Bu ayet bütün böyle tereddütleri ortadan kaldırmış; Müslümanların Resulullah’ı (asm) tercih etmelerini emretmiştir.      

Ben Neden Ebu Talib’e Sorayım

Vahyin ilk günlerindeydi. Peygamber Efendimiz’i (asm) namaz kılarken gören hazret-i Ali (ra) sordu:

“Nedir bu yaptığınız?”

Peygamberimiz (asm): “Ey Ali, bu Allah’ın seçtiği bir dindir. Seni bir olan Allah’a iman etmeye çağırıyorum.” buyurdu.

Bir an için duraklayan Hz. Ali, “Bu, benim bu zamana kadar duymadığım bir şeydir. Babamın iznini almam gerekebilir. Düşünmeme izin ver.” Dedi.

O gün geceyi düşünerek geçiren Hz. Ali (ra), sabah aydınlığına kalbine bir ışık doğarak uyandı. Doğruca Resulullah’ın (asm) huzuruna geldi, şöyle dedi:

“Ya Resulallah! Allah beni yaratırken babam Ebu Talib’e sormadı. Ben neden Allah’a iman edip ibadet etmek için gidip ona danışıp iznini alayım?” 

Hz. Ali babasına sorma gereği duymaksızın iman etti. 

Esas olan hem iman hizmetini, hem anne baba hukukunu gözetmektir. Anne baba hukukunu hiçbir dünyevî menfaate tercih etmemektir. Fakat uhrevî hizmetler bakımından eğer sıralamaya girecek olursa, Üstad Bediüzzaman Hazretleri, Allah hakkının anne baba hakkından önce olduğunu ifade ediyor.    

Dipnotlar:

1- Tevbe Suresi: 24

2- Zemahşerî, II, 144-145; Râzî, XVI, 18