Bediüzzaman “İnsanın, hususan Müslümanın tahassungâhı ve bir nevi Cenneti ve küçük bir dünyası âile hâyatıdır.” 1 der.

Âile hâyatının toplumda nasıl olması gerektiğini de şöyle ifade eder:

“Nev-i beşerin hâyat-ı dünyevîyesinde en cemiyetli merkez ve en esaslı zemberek ve dünyevî saadet için bir Cennet, bir melce bir tahassungâh ise, âile hâyatıdır. Ve herkesin hânesi, küçük bir dünyasıdır. Ve o hâne ve âile hâyatının hâyatı ve saadeti ise; samimî ve ciddî ve vefadarâne hürmet ve hakîkî ve şefkatli ve fedakârâne merhamet ile olabilir.” 2 “Âile hâyatı, kadın-erkek mabeyninde mutekabil hürmet ve muhabbetle devam eder.” 3 Bediüzzaman, “Ben şefkat dersini çocukluğumda annemden aldım. Hikmet intizam ve nizam dersini de rahmetli babam Mirza’dan aldım.” 4 diyerek anne ve babasının hâyatına te’sir eden önemli prensipleri nazara sunar. “İnsanın en birinci üstadı ve te’sirli muallimi, onun validesidir.” 5 dedikten sonra, annesinden aldığı ilk dersleri ve bunların fıtratında nasıl yer ettiğini de şu ifadelerle anlatır: “Ben seksen sene ömrümde, seksen bin zatlardan ders aldığım halde, kasem ediyorum ki, en esaslı ve sarsılmaz ve her vakit bana dersini tazeler gibi, merhum validemden aldığım telkinat ve mânevî derslerdir ki, o dersler fıtratımda, âdeta maddî vücudumda çekirdekler hükmünde yerleşmiş. Sair derslerimin o çekirdekler üzerine bina edildiğini aynen görüyorum. Demek, bir yaşımdaki fıtratıma ve ruhuma merhum validemin ders ve telkinatını, şimdi bu seksen yaşımdaki gördüğüm büyük hakîkatler içinde birer çekirdek-i esâsiye müşâhede ediyorum.” 6

Bediüzzaman’ın efrâd-ı âilesi güzel ve özel özellikler taşıyan nadide insanlardır. Fıtratları temiz ve neslen Âl-i Beyt’e merbutturlar. Anne ve baba zaten Evlâd-ı Resûl’dür. Bu insanlar “Çok farklı bir anne-baba, çok farklı bir âile… Said Nursî’nin en büyük şansı nedir dediğimizde, âilesidir diyebiliriz. Öyle bir anne ve öyle bir babadan Said Nursî gibi çocuklar yetişir.” 7 

Bediüzzaman’ın babası Sofi Mirza’nın yuvasını teşkil eden efrâd ı âilesi ise şöyledir: 1. Dürriyye, 2. Hanım, 3. Abdullah, 4. Said, 5. Mehmed, 6. Abdülmecid ve 7. Mercan’dır.

* Sofi Mirza’nın en büyük evlâdı Dürriyye Hanım, ırmakta boğularak şehit olmuştur. Dürriyye Hanım’ın oğlu Ubeyd de, dayısı Bediüzzaman Said Nursî’yle birlikte Ruslar’a karşı savaşırken şehit düşmüştür. 

* İkinci çocuk Hanım ise, tanınmış bir âlim olan Molla Said Efendi’yle evlenerek Şam’a yerleşmişti. Hanım’ın ilmi o kadar büyüktü ki, medrese hocası olan eşine derslerde sürekli yardım ediyor ve bilemediği konularda rehberlik yapıyordu. Bu yüzden kendisine “Âlime Hanım” deniliyordu. Şam medresesinin bu iki büyük hocası, Mekke’de hac yaparken, Kâbe tavafı sırasında birlikte vefat etmişlerdi. Üçüncü kardeş Abdullah Efendi de, çevrenin çok büyük saygı duyduğu bir âlimdi. Aynı zamanda Bediüzzaman Said Nursî’nin de ilk hocalarından birisiydi. Sayısız talebe yetiştiren Abdullah Efendi, bir Cuma gecesi namaz kılarken, seccadesi başında Hakk’ın rahmetine kavuşmuştu. Oğlu Abdurrahman ise, Bediüzzaman Said Nursî’nin en sevdiği talebesi olarak, çok büyük ve hayırlı hizmetlerde bulunmuştu. Âilenin beşinci çocuğu olan Mehmed ise, 1951 yılında Nurs Köyü’nde rahmetli olmuştu. İnsanlar arasında çok sevilen Mehmed, fakiri ve yoksulu doyurup korumakla tanınmıştı. Mirza Efendi’nin âlim çocuklarından bir diğeri de, Abdülmecid Efendi’dir. Yurdun çeşitli yerlerinde müftülük ve din dersi öğretmenliği yapan Abdülmecid Nursî, Türkiye’de tanınan önemli âlimlerden birisidir. Yetiştirdiği öğrencilerle gönüllerde yaşayan bu müstesna insan, 1967 yılında Hakk’ın rahmetine kavuşmuştur. Mezarı Konya’dadır.

Âilenin en küçük çocuğu Mercan Hanım ise, kendi evinde ömrünün sonuna kadar öğrenci yetiştirmiştir. Vefat tarihi tam olarak bilinmemektedir. 8

“Sofi” Bir Baba, “Şefkatli” Bir Anne

Öyle bir anne ve baba ki, asırlara damga vuracak bir evlât yetiştirme bahtiyarlığına ulaşarak, tarihlere bu unvan ile yâd edilerek geçmişlerdir. “Bediüzzaman’ın babasının lâkabı “sofi”dir ve bu onu tanıma noktasında dikkat çekici bir sıfattır. Sofi Mirza, âlim bir insan olmasa da, Kur’ân ve sünnet çizgisinde yaşayan, helâl-harâma dikkat eden, farzlarla birlikte nafile ibadetleri de aksatmayan, tasavvuf terbiyesi almış, takva ehli, âilesi ve yakınları tarafından sevilen, sayılan ve örnek gösterilen bir zattır. Peygamberimizin (asm) soyundan gelmenin verdiği bir asalete sahiptir. Annesi de hakeza öyledir. Ümmî bir kadındır. Ancak o da dinin en küçük bir emrini dahi titizlikle yerine getiren, çocuklarını Kur’ânî ve Peygamberî (asm) bir terbiyeyle yetiştirme gayretinde olan, “şefkatli” bir annedir.

Bediüzaman’ın âilesinin en önemli özelliklerinden birisi de ilme meftun olmalarıdır. “Sofi Mirza, kız-erkek demeden bütün çocuklarını okutur. Bediüzzaman’ın ağabeyi Abdullah yörenin tanınmış, önemli bir âlimidir. Hanım isimli ablası ise “âlime” namıyla meşhurdur. Diğer kardeşler de aynı şekilde ilim ehli insanlardır. 

Babası diğer çocukları gibi, Bediüzzaman’ı da okumaya ve ilim öğrenmeye teşvik eder. Fıtratında var olan okuma ve öğrenme merakı, böyle bir âile ortamında iyice neşvünema bulur. Küçük yaşta eğitimini tamamlar ve normalde on beş yıl süren bir eğitim sürecini üç ay gibi kısa bir zamanda tamamlar. Ders aldığı hocalarının seviyesine gelir, hatta bazılarına ders verecek kadar yükselir.” 9

Dipnotlar:

1- Lem’alar, s. 464.

2- Şuâlar, s. 298.

3- Sözler, s. 663.

4- Son Şahitler 4. Cild s.  307 (Muhsin Alev’in hatırası).

5- Lem’alar, s. 462.

6- Lem’alar, s. 462.

7-http://www.yeniasya.com.tr/lahika/said-nursi-olmak-cocukluktan-baslar_152210

8 -http://www.saidnursi.de/kucuk-saidin-ailesi-ve-hocasinin-hayranligi/

9- Sorularla Risale.com