Ben Birinci Cihan Harbi’nde Bitlis mevkiinde yaralı olarak esir olurken, Bedîüzzaman da o gün esir düşmüştü. O Sibirya‘ya2 gönderilmiş, en büyük esirler kampında idi. Ben Nangün3 adasında idim. Günün birinde esirleri teftişe gelen ve kampı gezerken Bedîüzzamân’ın önünden geçen Nikola Nikolaviç’e4 o hiç ehemmiyet vermiyor ve yerinden kımıldanmıyor. Başkumandanın nazar-ı dikkatini çekiyor. Tekrar bir bahâne ile önünden geçiyor. Yine kımıldanmıyor. Üçüncü def’asında önünde duruyor, tercüman vâsıtasıyle aralarında şöyle bir muhâvere geçiyor: “Beni tanımadılar mı?”

“Evet, tanıdım. Nikola Nikolaviç, Çarın dayısıdır5, Kafkas Cephesi Başkumandanıdır.” “O hâlde ne için hakàret ettiler?”

“Hayır, afv etsinler, ben kendilerine hakàret etmiş değilim. Ben mukaddesâtımın emrettiğini yaptım.”

“Mukaddesât ne emrediyormuş?” “Ben Müslüman âlimiyim. Kalbimde îmân vardır. Kendisinde îmân olan bir şahıs, îmânı olmayan şahıstan efdâldir. Ben ona kıyâm etseydim, mukaddesâtıma hürmetsizlik yapmış olurdum. Onun için ben kıyâm etmedim.” “Şu hâlde, bana îmânsız demekle benim şahsımı, hem ordumu, hem de milletimi ve Çarı6 tahkîr etmiş oluyor. Derhâl dîvân-ı harb kurulunda isticvâb edilsin.”

Bu emir üzerine dîvân-ı harb kuruluyor. Karargâhdaki Türk, Alman ve Avusturya zâbitleri, ayrı ayrı Bedîüzzamân’a ricâ ederek Başkumandana tarziye vermesi için ısrar ediyorlar. Verdiği cevab bu oluyor: “Ben âhiret diyârına göçmek ve huzûr-u Resûlullâh’a varmak istiyorum. Bana bir pasaport lâzımdır. Ben îmânıma muhâlif hareket edemem.” Buna karşı kimse sesini çıkarmıyor, netîceyi bekliyor. İsticvâb bitiyor. Rus Çarını ve Rus ordusunu tahkîr maddesinden îdam karârını veriyorlar. Karârı infaz için gelen bir manga askerin başındaki subaya kemâl-i şetâretle, “Müsâade ediniz, onbeş dakîka vazîfemi îfâ edeyim” diye abdest alıp iki rek’at namaz kılarken, Nikola Nikolaviç geliyor, kendisine hitâben: “Beni afv ediniz. Sizin beni tahkir için bu hareketi yaptığınızı zannediyordum. Hakkınızda kànûnî muâmele yaptım. Fakat şimdi anlıyorum ki, siz bu hareketinizi îmânınızdan alıyorsunuz ve mukaddesâtın emirlerini îfâ ediyorsunuz. Hükmünüz iptal edilmiş; dînî salâhatinizden (salihliğinizden) dolayı şâyân-ı takdirsiniz. Sizi rahatsız ettim, tekrar tekrar rica ediyorum, beni afv ediniz.” Bütün Müslümanlar için şâyân-ı misal olan bu salâbet-i dîniye ve yüksek seciyeyi, arkadaşlarından bir yüzbaşı7, müşâhedesine müsteniden anlatıyordu. Bunu duydukça, ihtiyarsız olarak gözlerim yaşla doldu. Abdurrahim8 “Gazetenin bu fıkrasının yazılmasını Üstâdımız emretmedikleri hâlde, hem çok merak-âver, hem çok ibret, hem çok heyecan verici olmasından buraya yazılmıştır. (Husrev)”9

Dipnotlar:

1 Avukat bir zât’ olarak zikredilen kişi, mezkûr hâdiseyi basın yolu ile ilk def’a efkâr-ı âmmeye duyuran Ehl-i Sünnet Mecmûası sâhibi, Abdurrahim Zapsu’dur. 

2 Metinde Sibirya olarak geçiyorsa da Bedîüzzamân’ın götürüldüğü Kologrif ve Kostroma, Sibirya’da değil aynen Moskova gibi Rusya’nın Avrupa topraklarındadır. 

3 Nangün değil, doğrusu Nargen (Nargin) olmalı. 

4 Grandük Nikola Nikolaviç (1856-1929); mühendis yetiştiren askerî okulda tahsil yaptı. 

5 Nikola Nikolaviç; Çar II. Nikola’nın dayısı değil. Akrabâlıkları baba tarafından. 

6 Çar Nikola II (1868-1918) 

7 Bu yüzbaşının kimliği bilinmemektedir. 

8 Şuâ‘lar, 2013, s. 826-827 

9 Şuâ‘lar, 2013, s. 828