“Avrupa’nın Berlin konferansı.”

Bildiğiniz üzere 1884–85 Berlin Konferansı’nda dönemin Avrupa güçleri Afrika kıtasını kendi çıkarlarına göre masa başında paylaştı. Afrikalı halkların iradesi hesaba katılmadı, sınırlar cetvelle çizildi ve bu kararlar sömürgeciliğin en ağır dönemini başlattı. Masadan yine de karnı doymadan kalkan Avrupa güçleri Birinci Dünya Savaşının ve Osmanlı topraklarını taksim etmenin planlarını da yapmaya koyulmuştu.

Dostumuzun benzetmesi şunu öne sürüyor: “Avrupa’nın kaderi, Avrupalıların temsil edilmediği masalarda ve Avrupalıların çıkarlarının öncelik olmadığı konuşmalarda belirleniyor.”

Bu çok önemli bir iddia. Peki gerçeklik payı var mı?

İnceleyelim:

Uzunca tarihçesine girmeden bir özet yapacak olursak, Ukrayna-Rusya savaşının ilk aylarında NATO, ABD ve AB bloğu ciddi bir kararlılıkla Rusya’yı mağlup edeceklerini ilân etmiş ve Rusya’yı bu çatışmanın baş sorumlusu ilân ederek uluslararası mecralarda Rusya’yı dışlayıcı kararlar almıştı. ABD’de iki partinin de desteğiyle silâh üretimi ve satışları başladı ve milyonlarca Ukraynalı Avrupa’ya sığındı. 

Stratejik bir hata yapmış gibi görünen ve yorulmaya başlayan Rusya, başlarda barış masasına daha az taleplerle gelse ve barışa daha yakın dursa bile barış gerçekleşmedi.

O günden bugüne yaklaşık 3,5 sene geçti ve mevcut durumda Ukrayna ciddi kayıplar verdiği savaş aylarının sonunda toprak kaybı ile yüz yüze. Destek sözü veren ABD’nin başında artık bir başka adam var ve savaşın sonlanmasını istiyor. Ukrayna “ama ben devletinize güveniyordum” dese bile bu yeni adamın öncekiyle bir devamlılık ilişkisi kurmak istemediği belli.

“Zaten silâhları ben veriyorum (bedava vermiyorum, ama ödeyecek paran da yok)” diyen bu yeni yönetim, “Kaybettiklerinle yetin, bu iş kapansın, artık seni Avrupa korusun, ateşkes değil barış anlaşması olsun” diye dayatmaya başladı.

Peki, Avrupalılar Ukrayna’yı koruyabilir mi?

Trump’la Beyaz Saray’da geçen hafta buluşan Avrupa liderleri bu meseleyi de konuştu. Vardıkları sonuç ise kısaca şu oldu:

“Savaş bitecek, Putin saldırmayacağına söz verecek, (silâhı ve insan kaynağı yeterli olmayan) Avrupa ABD’li şirketlerden satın alacağı yeni silâhlarla oluşturacağı yeni bir sistemle Ukrayna’yı koruyacak.”

Görünüyor ki Ukrayna, ABD’nin Avrupa’ya karşı ekonomik çıkarlarını dayatmak için kullandığı bir ‘koz’a da dönüşmüş durumda.

ABD Hazine Bakanı Bennet’in de söylediği üzere yeni dönemde ABD artık müttefiklerinin (özellikle Avrupa’nın) parasını kendi “egemen varlık fonu” gibi görmeye başladı ve bu paranın nasıl kullanılacağına büyük ölçüde ABD Başkanı karar verecek. Yani müttefik ülkelerin serveti, ABD’de fabrika kurmaya ve sanayiyi geri getirmeye yönlendirilecek.

ABD artık “Küresel Güney’den” (Latin Amerika, Afrika, Asya’daki gelişmekte olan ülkeler) kolayca servet çekemediği veya savaş kazanamadığı için, kendi müttefiklerini sömürmeye başladı. Avrupa ülkeleri ABD’ye askerî koruma bağımlısı oldukları için buna direnemiyorlar; tıpkı 19. yüzyılda sömürge “koruyucularına” karşı çaresiz kalan koloniler gibi.

ABD yüzünü Çin’e dönerken sırtındaki Avrupalıları indirip ceplerini kendine kaynak yapmak istiyor. Ayrıca, savaş yorgunu Rusya’yı yanına çekmeye veya pasifize etmeye çalışıyor. Çünkü önünde pürüz istemiyor.

Etiyopyalı dostumuz haklı gibi görünüyor.