Zahire baktığımızda hayret etmemek mümkün değildir. Bu sevimli böceklerin beyinleri; 0.74 milimetreküplük hacme, 80-110 miligram ağırlığa sahiptir. Bu kadar küçük olmaları, en gelişmiş bilgisayarlardan bile yüzlerce kat işlem yapmalarına mani değildir.

Bugün en gelişmiş bilgisayar saniyede 16 milyar işlem yapar. Arı beyninin işlem sayısı ise bunun tam 625 katı, yani 10 trilyondur. Üstelik arı beyni bu kadar fazla işlem yaparken bilgisayardan çok daha az enerji tüketir. 10 milyon arının tükettiği enerji, ancak 100 watt’lık bir ampulü yakmak için harcanan enerji kadardır. İşlem sayısı ve enerji tüketimi birlikte düşünüldüğünde en verimli bilgisayardan 100 milyon kat üstün olduğu görülecektir.

Bu şaşırtıcı işleri başaran bir bal arısının sinir sisteminde 7000 dolayında sinir hücresi bulunur. Oysa bir insanın sinir hücreleri sayısı bunun 2 milyon katıdır. İnsanın 2 milyonda bir sinir hücresiyle yaptıklarına bakıldığında arının yaptığı işler (haberleşme, bal yapımı, savunma, iş bölümü, havalandırma, yavru bakımı vb.) harikulâdedir.

Fotoğrafik hafızaya sahip arıların çiçeklerin fotoğrafını çekerek, oldukları gibi hafızalarına kaydettikleri ve eksiksiz bir şekilde hatırladıkları tesbit edilmiştir. Dahası bu hatırlama çiçeklerle sınırlı da değildir. Arılar daha önce gördükleri insanların yüzlerine, özelliklerine ve detaylarına dikkat ederek, tekrar onları gördüklerinde tanıyabilirler.

Bütün bu ilmi bilgiler bize neyi ifade ediyor? Arılar bu işleri beyinlerinin maddî özellikleri sayesinde mi başarabiliyor? Arı beyni hakkındaki bu mükemmel detayları nasıl anlamak ve yorumlamak gerekir? Arı da ulaştığımız sonuç diğer hayvanlar için de geçerli midir?

Cevabı Bediüzzaman’dan dinleyelim: “Bir arı, ‘Kün!’ emrine imtisalen matlûp bir şekle girdiği gibi; herhangi bir hayvan da aynı emre imtisalen, irade edilen vaziyetlere girer.” 1

Görüldüğü üzere bütün bu işleri rakamlarda aramak beyhudedir. Rabbimiz bütün mevcudata “Kün!” emrini verdiğinde şartlar ne olursa olsun hadise o emir doğrultusunda gerçekleşir. Bu emre, arılar ve diğer bütün hayvanlar da harfiyen uyarak ders almak isteyen insanlara ibret tablosu sunar.

Arılar çiçeklerden istifade ederek bal yapar. Beşer de manevî ballar yapabilmek için mevcudatı bilhassa bahar ayında tefekkür etmelidir. 

Bu hakikati Bediüzzaman’ın talebesi Hafız Ali Ağabey şu şekilde ifade eder: “Arı kadar aklı olan, bu baharda bu çiçeklerden istifade etmezse ne denir? Ve koca baharı görmeyen ehl-i basîrete ne denir? Ve görüp de kendini kışta zemherire atana ne denir? Heyhât… Kendine zîşuur ve ehl-i fikir ve ehl-i basiret süsü verenlere…” 2

Bu izahlar, zahirde entellektüel, fikir adamı gibi unvanlara sahip biçarelerin maskelerinin düştüğünü ibretle gösteriyor. O halde biz de eğer arı kadar aklımız varsa mezkûr hakikatlere göre aklımızı, kalbimizi ve fikrimizi kullanmalıyız vesselâm… 

Dipnotlar: 

1- Mesnevî-i Nuriye, s. 302. 

2- Barla Lâhikası, s. 39.