"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

İktisadı hissetten nasıl ayırabiliriz?

Cenk ÇALIK
08 Haziran 2022, Çarşamba
Hısset, halkın ekserisinin hükmünü zahire göre bina etmesi sebebiyle altıncı nüktede daha derin bir şekilde işlenir.

Üstadımız mevzuya girişten önce tevazu ile tezellül ve vakar ile tekebbürün de suretlerinin benzediğini ancak ayrı manalar içerdiğini nazara veriyor. Bu misaller, zihinlerin konuyu daha geniş ve kolay idrak etmesinin yolunu açıyor.

İktisadın daha önceki pasajlarda bahsedilmeyen iki özelliği okuyucuya farklı bir perspektif kazandırır. İlki Peygamberi bir ahlak olmasıdır. İktisadın para harcamak gibi maddî vechi değil de ahlak gibi manevî vechinin nazara verilmesi cay-i dikkattir. İkincisi iktisadın kâinatla ilişkisidir. Yani, Rabbimizim hikmetiyle bu âleme yerleştirdiği faydalı düzendir.

İktisadın bu iki özelliği ifade edildikten sonra hıssetin tanımı yapılır. Bu tanımda dört kavramın karışımı olduğu belirtilmesi yine ezberlerin bozulması manasına gelecektir. Sefillik ilk zikredilen kavramdır. Dikkat edilirse hıssetli insanların malı olsa dahi sefalet içinde yoksul bir hayat idame ettikleri görülür. Mala, paraya olan düşkünlük harcama yapmasını engelleyerek sefil ve zelil bir halete mecbur olurlar. Bahilik de ikinci kavramdır. Hayırlı işlere malını harcayamazlar. Emaneten verilen malın hususan farz olan mali ibadetleri yerine getiremezler. Tamahkârlık da üçüncü kavramdır. Doymak bilmeyen bir açgözlülükle hep daha fazlası yönünde ömür tüketirler. Hırs da son kavramdır. Hedeflerin sadece maddi ve dünyevi oluşu kişiyi raydan çıkarır. Hedefte sadece emanetçisi olduğumuz para ve mal olunca hırsın esiri olmak ve sonunda zarar görmek kaçınılmazdır.

Sureten benzeyen ancak mezkûr pasajlarda da ifade edildiği mana olarak ayrı olan iktisadın ve hıssedin tarihi bir vakıa ile daha derin anlatılır.

Hz. Ömer’in (ra) en mühim, en büyük mahdumu ve ilmiyle meşhur olan Hz. Abdullah (ra) çarşı içinde, alış verişte, kırk paralık (1 kuruş) bir meseleden şiddetli pazarlık ettiğine şahit olan sahabe efendimiz bunu önce hısset olarak düşünmüş. Meselenin iç yüzünü anlamak için takibe başlayan ve evine geçen Hz. Abdullah (ra)’ın bu seferde kapısına çalan bir fakire kimseye sezdirmeden 1 altın lira (100 kuruş) verdiğine şahit olur. Büsbütün şaşıran ve işin içinden çıkamayan sahabe en sonunda durumu bizzat Hz. Abdullah (ra)’a sorar. Aldığı cevap gayet ibretlidir: “Çarşıdaki vaziyet iktisattan ve kemal-i akıldan ve alışverişin esası ve ruhu olan emniyetin, sadakatin muhafazasından gelmiş bir halettir; hısset değildir. Hanemdeki vaziyet, kalbin şefkatinden ve ruhun kemalinden gelmiş bir halettir. Ne o hıssettir ve ne de bu israftır.”1

Bu cevapta bizimde hissemize düşün çok dersler var. Alış veriş yaparken fiyatları iyice araştırmalı ve pazarlığımızı yapmalıyız. Bu şekilde fahiş fiyatın önü kesilir. Satıcı olanlar da tatlı bir rekabet içinde en makul fiyat vermek durumunda kalırlar.

Hayır işlerinde ise karşımızdaki insanın ihtiyaç durumu ve imkanlarımız nisbetinde hayrımızı ve şefkatimizi ne kadar artırabilirsek o kadar kârda olduğumuz anlaşılıyor. Sadaka, zekat gibi mali ibadetlerde şefkat ve miktarı artırmanın gayreti içinde olmalıyız.

Bu gayreti İmam-ı Azam, “Hayırda ve ihsanda (fakat müstahak olanlara) israf olmadığı gibi israfta da hiçbir hayır yoktur.”2 şeklinde özetler. Tam da İmam-ı Azam’a yakışan bir cümle değil mi? Bu kadar ehemmiyetli bir mevzuyu bir cümleyle veciz ifade edebilmek. Evet, israf varsa hayır yoktur, hayır varsa israf yoktur…

Dipnotlar: 

1-2-Lem’alar, s.256

Okunma Sayısı: 1729
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
  • Said Yüksekdağ

    8.6.2022 15:55:02

    Bir nevi şerh ve izah tarzında olan bu yazılarınızdan istifade ediyoruz.. Rabbim şevkini artırsın, kalemine kuvvet versin Cenk Ağabeyim..

(*)

Namaz Vakitleri

  • İmsak

  • Güneş

  • Öğle

  • İkindi

  • Akşam

  • Yatsı