Daha önce Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) kapsamındaki dolar garantili ihalelere dair “devletin kasasından bir kuruş çıkmıyor” diyen Cumhurbaşkanı, gençlere hitabında da “Ben ekonomistim, ‘yap-işlet-devret’ diye bir prensibimiz var. Bu aslında kaynak oluşturmanın yollarıdır, devletin kasasından, cebimizden bir kuruş çıkmıyor” cümlesini tekrarlamış.
Oysa kamu özel işbirliği projelerindeki garantiler ve kiralamalar sebebiyle 2017-2021 döneminde bütçeden yapılacak ödemelerin 60 milyar liraya dayandığını bildiren muhalefet vekilleri, “Milletin cebinden kuruş değil 60 milyar lira, eski parayla 60 katrilyon çıkıyor. Bu buzdağının görünen yüzü, 10-25 yıllık garantiler dikkate alındığında fatura daha da katlanıyor” tesbitinde bulunuyorlar.
Bu arada köprü ve otoyol geçiş garantileri için 2020’de 8 milyar 334 milyon, 2021’de 14 milyar 589 milyon, 2022’de 17 milyar 209 milyon ve 2023’te 17 milyar 243 milyon lira ödeneceği belirtiliyor. Sözkonusu otoyol - köprü geçişleri için araç sayısı, havaalanlarına yolcu sayısı, hastanelere hasta sayısı garantileriyle ortaya çıkacak döviz kuru farkı milyarlara milyonları ekliyor…
Bir başka toplam hesâpla, “yandaş”a peşkeş çekilen dolar garantili ihalelerde son üç yılda devletin kasasından 68 milyar 143 milyon lira çıktığı, 2022 bütçesinde ise 142 milyar 977 milyon tahsis edildiği kayıtlarda yer alıyor.
Bu tesbit, “hani devletin kasasından, milletten bir kuruş çıkmayacaktı?” sorusunu sordururken, Cumhurbaşkanı’nın imzalayıp Meclis’e gönderdiği “Saray’ın bütçesi”ndeki açık ve aleni olarak yer alan dolar garantili ödemelerden haberi yok mu ki böyle konuşuyor?” istifhamını uyandırıyor.
İKRAR
Vahim zarara duçar
Dolar - döviz garantili ihalelerin başında gelen Şehir Hastaneleri için de Cumhurbaşkanı, övünerek devletin kasasından bir kuruş çıkmadığı”nı tekrarlıyor.
Çarpıtmaların başında, 2022 bütçesinden 22 milyar ayrıldığı bildirilen bu hastanelerin yapılmasını değil, döviz garantili ihalelerin mâliyetini sorgulayanlar tahkirli demagojilerle “Şehir hastaneleri karşıtlığı”yla itham ediliyor; insafsızca ve haksızca “teröre destek” ve hatta “hıyânet”le suçlanıyorlar.
Aslında daha önce Sağlık Bakanı’nın “Bu hastaneleri genel bütçeden kendimiz yapsaydık, hizmet gideri olarak bütçedeki miktarın en az yarısını ödeyecektik” ikrarına karşı Cumhurbaşkanı’nın “zarar ediyorsak varsın zarar edelim!” çıkışı “hasta garantisi” verilen, hiçbir safhasında ve şartlarında şeffaflığın olmadığı, birçok ülkenin terk ettiği Şehir hastaneleri ihalelerinin ağır yükü tam bir fütursuzlukla millete yükleniyor. (gazeteler, 12-16.11.19)
Vaziyet şu ki beş Şehir hastanesinin işletme hakkının bir Danimarka şirketine satılarak devredilğine dair Meclis’te “yeni kapitülasyon sürecinin daha da ağırlaştırılması” eleştirilerine hiçbir açıklama gelmezken, Ankara Tabip Odası’nın 2022’nin sağlık bütçesinin yüzde 19’unun ayrıldığı 13 Şehir hastanesine 2024 yılına kadar ödenecek yıllık kira bedeli ile -Erzurum Şehir Hastanesi gibi- 59 hastanenin yapılabileceği gerçeğine hiçbir cevap verilmiş değil.
Sonuçta, bile bile ülke ve milletin yüz milyarlarca vahim zarara duçar edildiği belgeleriyle ortada.
VAZİYET
Nesiller borçlandırılıyor
Daha Nisan ayında, 19 Şehir hastanesine 95 milyar dolar Hazine Garantisi verildiğini, toplam 31 Şehir hastanesinin Hazine garantisinin 142 milyar dolar olduğunu ortaya koyan ekonomi yazarı İbrahim Kahveci’nin “Şehir hastanelerinin Hazine garantisinin artık 1 trilyon liraya ulaştığını söyleyebiliriz. Ama daha 1,5 ay önce Dolar/TL kuru 6,06 seviyesindeydi. Kur artışı öncesinde Şehir Hastanelerinin Hazine garantisi 860 milyar lira ediyordu” değerlendirmesi dikkat çekici. (Karar, 22.4.20)
Prof. Dr. Uğur Emek’in hesaplamalarına dayanarak toplam 31 Şehir hastanesinin Hazine garantisinin 142 milyar doları bulduğunu bildiren Kahveci, “‘Hazine Garantili müteahhitlerin’ paraları tıkır tıkır ödeniyor. Son 1,5 ayda sadece kur artışından kaynaklı olarak Hazine garantili müteahhitlere 130 milyar lira daha ülke olarak borcumuz arttı. Ama Hazine Garantili köprüler bu hesapta yok, otoyollar bu hesapta yok, havalimanları bu hesapta yok” analizi vahim vaziyeti özetliyor.
Özeti şu: Döviz garantili ihalelerle sadece şimdiki nesiller değil, gelecek nesiller de borçlandırılıyor…
GARABET
Ve yabancı mahkeme “millîliği”
Şehir Hastaneleri ihalelerine ilişkin Cumhurbaşkanı’nın “Bu Şehir hastanesini yaparlar, işletirler ve yaptığımız anlaşmaya göre de 15-20, belki daha fazla sene sonra devlete bırakırlar” diye çeyrek arsa varan sürede milletin yüz milyarlarının hortumlanmasını “kâr” sayması çarpıklıkların başında geliyor.
Bir diğer çarpıklık, mevzubahis “döviz garantili” ihalelerde herhangi bir uyuşmazlık ve anlaşmazlığın çıkması halinde Londra’daki mahkemelerin yetkili kılınması.
Bu durum, ülke içinde alınan bir ihalede kayrılan “yandaş müteahhitler”in bile “tek kişilik yönetim”e güvenmediğini ve ancak İngiliz mahkemelerinin güvencesiyle bu ihaleleri aldıklarını sözkonusu ederken, her defasında muhalefeti “yerli ve milli olmamak”la itham eden “iktidar cephesi”nin “yerliliği”ni ve “millîliği”ni bir defa daha sorgulatıyor.
Gerçekten bu nasıl bir “yerlilik” ve “millîlik” ki yurt içindeki ihalelerde ülkedeki yerli ve “millê mahkemeleri değil, yurtdışındaki yabancı mahkemeleri yetkili kabul ediliyor.