Günlerdir yer yer ölüm ve yaralıların olduğu orman yangınlarına karadan, özellikle havadan müdahalede yetersizlik ve başarısızlıklar tekrarlanıyor.  

İlden ile göz göre göre yüzlerce kilometreye yayılan, Hatay’dan İzmir’e birçok bölgede yangınlarla ülkenin ciğerleri cayır cayır yanıyor. Biri söndürülmeden diğerinde alevler yükseliyor.

Çarpıklıkların başında, daha önce “Cumhurbaşkanı’nın tâlimatıyla yangına müdahale edildiği”ni söyleyen yetkililerin, söndürme uçakları ve helikopterlerin yetersizliğinden yangınların söndürülemediğinden tek kelime bahsetmemeleri; köyleri, meraları yakan, şehirlere, ilçelere, mahallelere, evlere, otoyollara sıçrayan felâketi haber vermekle kalmaları geliyor.

Bir diğer çarpıklık, Sarayın hava filosunda yüz milyonlarca dolarlık 14 adet lüks VIP uçak sıraya dizilmişken ve bir tek “kur korumalı mevduat”a 1.2 trilyon hebâ edilirken, orman yangınları için yeni uçak ve helikopter almak yerine yerli ve yabancı şirketlerden kiralamaya gidilmesi. Uçaklara “5 ton su alması” şartı getirilerek 4.5 ton su alan Türk Hava Kurumu uçaklarının hangarlara çekilmesi.

Vakıa şu ki yangın söndürmede zâfiyete düşülmesiyle her yıl binlerce, on binlerce futbol sahası kadar arazinin yandığı AKP iktidarında son yirmi yılda 110 bin hektardan fazla ormanlık alan kül oldu. Sırf oy uğruna çıkarılan “büyükşehir yasası”yla köyler mahalleye dönüştürülürken orman köylülerinin devre dışı bırakılmasıyla on binlerde olan “kara gücü” üçte bire düşürüldü. Bu yüzden rant hesabıyla ormanların içinde elli farklı tesisin, turizm merkezlerinin kurulması, otoyolların ormanlardan geçirilmesiyle artan yangın tehdidi ve riski karşısında hava filosu oldukça yetersiz kalıyor. Bazı yangınlarda bir itfaiye aracı ile iki orman memuruyla kalınırken, TOMAlarla yangına müdahale, köylülerin tanker ve traktörleriyle yangını söndürmeye koşmalarıyla kalınıyor.

Zira Türkiye, geçen sene sadece 2 milyon dolarlık küçük ve sınırlı kapasiteli 4 adet yangın söndürme uçağı satın alırken, aynı dönemde aynı yüksek yangın riski taşıyan Akdeniz ülkeleri İtalya, Fransa, Portekiz ve İspanya 30 milyon dolarlık yüksek kapasiteli uçakları kullandığı, Yunanistan’ın 45 milyon dolarlık yeni nesil yangın söndürme uçakları sipariş etmiş.

En çarpığı da binlerce hektarın yandığı vartada “iktidara iliştirilmiş medya”da hâlâ “başarı masalları” propagandalarıyla manipülasyonlara ve algı operasyonlarına başvurulması. Ve hâlen “hani, yeteri kadar yangın söndürme uçağı-helikopteri alınacaktı?” sorusuna doğru dürüst bir cevap verilmemesi...

İKRAR

Özel şirketlerle rant ilişkisinden…

Son yıllarda orman yangınlarındaki artışın öncelikle ormanın içinden ya da yakınından geçen enerji nakil hatları kaynaklı olduğu belirtiliyor.

Bilindiği gibi yine AKP iktidarında 2009’da Türkiye 21 elektrik dağıtım bölgesine taksimle özelleştirilerek başta dolar garantili yüzlerce milyarlık ihalelerin verildiği “5’li çete’ yandaş şirketleri” olmak üzere iktidardakilere yakın enerji dağıtım şirketlerine peşkeş çekildi. 

Uzmanlar, aralarında Amerikan fonlarının olduğu her biri milyonlarca abonesi olan şirketlerin belli periyotlarla hatları kontrolle bakım, onarım ve yatırımları yapmadıklarından yangınların bu denli artıp hızla yayıldığını belirtiyorlar. Partizanca kayırmalarla korunan bu şirketlerin, daha fazla kâr elde etmek hırsıyla bakım ve onarımı taşeron şirketlere ihaleyle devrettiklerine dikkat çekiyorlar.

Bu arada yangınların fahiş zamlarla kat kat katlanan faturaların yüzde 66’ını tahsil eden Sarayın destek ve himâyesindeki şirketlerin onlarca, yüzlerce milyar kârlarına kâr katmak hırsıyla onarmadıkları hatlardan çıktığı yetkililerce de kaydediliyor. En son İzmir Valisinin, “Teknik ekiplerin ilk değerlendirmeleriyle civardaki görgü tanıklarının ifadelerinde Çeşme, Seferihisar, Ödemiş ve Foça’daki yangınlar elektrik hatlarından kaynaklı” yakınması bunun teyidi.  

Özetle, orman yangınlarının yaygınlaşmasının önemli sebeplerinin başında “otoriter rejim”de yine iktidardakilerin özel şirketlerle rant ilişkisi, kayırma ve denetimsizlikten geldiği resmen ikrar ediliyor. 

İbret-i âlem olarak…

TESBİT

“Rant ihaleleri yerine plânlı yatırım”

Elektrik hatlarında öncelikle dağıtım noktaları ve trafo bakımlarının yaz aylarına girmeden yapılması çağrısında bulunan Elektrik Mühendisleri Odası Başkanı Mahir Ulutaş’ın uyarıları gerçeği ele veriyor. (Nefes.com.tr, 3.7.25)

Ulutaş’ın tesbitlerine göre hat bakımlarını bir maliyet olarak gören ve kâr amaçlı olarak düşük ücretle deneyimsiz ve az sayıda personel çalıştıran şirketler ile orman bölge müdürlükleri hat güzergâhlarında gerekli denetim, bakım ve temizlikleri yapmadı. Elektrik dağıtım şirketleri bakım, onarım ve yenilemelerde yetersiz kaldı, tedbirlerini almadı.

Çözüm; “elektrik dağıtım şebekesinin kamulaştırılması, gerekli teknik personelin istihdamı, yatırımların yapılması, merkezi plân ve kamu anlayışıyla yeniden yapılandırılması.”