Parlamenter sistem iyi işlemiyor diyerek getirilen yeni modelin de Türkiye’nin dertlerine çare olmadığı kısa zamanda ortaya çıktı. Başlangıçta ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni hararetle savunanlar da kısmen sessizliğe büründü ve yeni sistemin bazı yönlerinin tamir ve tadil edilmesi gerektiği söylenmeye başlandı.
Elbette ‘parlamenter sistem’in de kendine has problemleri vardı. Ancak bu problemleri ortadan kaldıracak kısmî değişiklikler yapmak yerine mevcut sistemi tamamen rafa kaldırıldı. Neticede dünyada eşi ve benzeri olmayan ve güya ‘bize has’ bir sistem getirildi.
Siyaset dünyası ‘yeni’ diye getirilen ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni tartışmaya açmış durumda. Mahzurları ortadan kaldırılmış bir ‘parlamenter sistem’in daha iyi olacağı konuşuluyor. Elbette bu tartışma bir günlük bir mesele değil. Ancak yeni sistemin çare olmadığını söyleyenler arasında, dün iktidar partisinde bulunan ve şimdilerde yeni parti kuran ve kurması beklenen isimlerin de olması dikkat çekicidir. Şimdiye kadar ‘beraber’ yol yürüyenler ‘yönetim sistemi’ noktasında yolları ayırmış görünüyorlar.
Anayasa hukuku profesörü Kemal Gözler de, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni uygulama açısından değerlendiren bir makale yazarak görüşlerini kamuoyu ile paylaşmış. “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Uygulamadaki Değeri/ Bir Buçuk Yıllık Bir Bilânço” başlıklı yazıda yapılan tesbitlerin biri şöyle: “Sistem hiç de rasyonel işlemiyor. Sistemde daha ilk günden itibaren pek çok fahiş hukukî hatalar yapıldı. Sistem hiç de istikrarlı değil. Sistemde çıkan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri hemen arkasından tekrar değiştiriliyor, tekrar tekrar düzeltiliyor. Daha da önemlisi sistem hiç de iddia edildiği gibi hızlı bir şekilde çalışmıyor. Cumhurbaşkanı, çıkarması gereken kararları, bunlar için öngörülen süreler içinde çıkaramıyor. Kararların çıkmasında gecikme yaşanıyor. Hatta hiç çıkarılmayan kararlar var.” (http://www.anayasa.gen.tr/cbhs-bilanco.htm, 27 Aralık 2019)
Yeni sistemin arızalı olduğunu sadece akademisyenler ve muhalefet söylemiyor. Esasında Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay da dolaylı da olsa Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin sıkıntılara sebep olduğunu itiraf etmiş denilebilir. Oktay, yeni sisteme ilişkin görüş ve fikirler alınarak çalışma yaptıklarını ve bunu bir rapor olarak da sunduklarını belirtip şöyle demiş: “Sorunların yüzde 98’lik bölümünün uygulamadan kaynaklanan sorunlar olduğunu gördük, sistemden değil. Hatta o kalan yüzde 2’lik kısım da bizim zorlamamızla sistem diye ifade edebildiğimiz şeylerdi.” (AA, [editör masası programı] 1 Ocak 2020)
Karşılaşılan problemler velev ki ‘uygulamadan’ kaynaklanmış olsun, bu mesele basite alınabilir mi?
Şu da tartışmasız bir gerçek olarak Türkiye’nin önünde duruyor: Yeni diye kurulan sistem hiç de iddia edildiği gibi hızlı bir şekilde çalışmıyor. Yani “Parlamenter sistem bizi koalisyona mecbur ediyor. Hızlı karar alıp uygulayamıyoruz. ‘Başkan’lık sistemi gelinde ‘şak’ diye emredip, ‘tak’ diye yapacağız” mealindeki vaadler gerçekleşmemiştir ve gerçekleşme imkânı da yoktur. Türkiye şu anda fiilî olarak koalisyonla idare edilmiyor mu?
Tabiî ki önemli olan ‘hızlı karar almak’ değil. Aksine isabetli, doğru ve haklı kararlar almak hedeflenmelidir. İnşallah sistemdeki arızalar giderilir ve Türkiye, ihtiyacına cevap veren bir anlayışla idare edilir.