TBMM’de kabul edilen ve kamuoyunda 4. Yargı Paketi olarak bilinen Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Resmî Gazete’de yayımlandı. “4. Yargı Paketi”yle yapılan yeni düzenlemeler 1 Ocak 2022’de yürürlüğe girecek.
Denge ve Denetleme Ağı, “4. Yargı Paketi” ile ilgili olarak bir değerlendirme yayınladı ve pakette yer alan ‘iyi’ düzenlemelere destek olurken ‘kötü’ düzenlemelere itiraz etti. “Demokrasi Barometresi politika Belgesi No: 33” başlığıyla yapılan açıklamada “Türkiye’de yargı alanında yaşanan temel sorun yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı ve bununla ilişkili olarak yaşanan liyakat problemidir. Bu Politika Belgesi işleyişi iyileştirmeyi amaçlayan bir düzenleme görüntüsü vermektedir” denilmiş. (dengedenetleme.org, 16 Temmuz 2021)
İlgili açıklamaya göre, toplam 28 maddeden oluşan düzenleme; İdarî Yargılama Usûlü Kanunu, Türk Ceza Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu gibi birçok kanunda önemli değişiklikler ve eklemeler getiriyor.
Denge ve Denetleme Ağı’nı yaptığı değerlendirmede şu bilgiler paylaşılmış: “4. Yargı Paketi, Türkiye’de yargı alanında sorun alanları olarak gösterilen uzun tutukluluk süreleri, somut delillere dayanmayan gerekçelerle verilen tutukluluk kararları, yargının etkinliği, yargı içerisinde denetim mekanizmalarının eksiklikleri gibi birçok konuda önemli, fakat sınırlı değişiklikler getirmektedir.
“(...) Yargı erkinin kendi içerisinde hesap verebilir ve denetime açık olması, sağlıklı işleyen bir denge ve denetleme sistemi açısından son derece önemlidir. 2014 yılında yapılan düzenlemeyle oluşturulan Sulh Ceza Hâkimliklerinin kararlarına ilişkin itirazların bir başka Sulh Ceza Hâkimliği tarafından incelenmesi vurguladığımız iç denetim sistemini ortadan kaldırmış ve kapalı devre, yatay bir ‘denetleme’ sistemi oluşturmuştur. (...) Tutuklama ve adlî kontrol gibi koruma tedbirlerine yapılan itirazların Sulh Ceza Hâkimlikleri yerine Asliye Ceza Mahkemeleri tarafından incelenmesi, sağlıklı işleyen dikey denetim mekanizmasının kurulması açısından olumlu bir adımdır. Ancak, gerek Yargı Reformu Strateji Belgesi’nde gerekse bu çerçevedeki 4. Yargı Paketinde, Sulh Ceza Hâkimliğine ilişkin yapısal sorunlar ve bu sorunları gidermeye yönelik somut değişikliklere rastlanmamaktadır.”
Açıklamanın ‘sonuç’ bölümünde de şöyle denilmiş: “4. Yargı Paketi olarak adlandırılan düzenleme, Türkiye’de yargı alanında yaşanan temel yapısal sorunlara ilişkin bir düzenleme değildir. Kuşkusuz, yargısal süreçlerin etkinleştirilmesi ve hızlandırılması, keyfi ve uzun tutukluluk ve adlî kontrol uygulamalarının önüne geçilmesi, yargı alanında atılmış önemli adımlardır. (...) Türkiye’de yargı alanında yaşanan temel sorun yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı ve bununla ilişkili olarak yaşanan liyakat problemidir. Bu Politika Belgesi’nde incelenen yargıya ilişkin düzenleme de içerdiği olumlu değişikliklere rağmen yargının bu temel sorununa hiçbir şekilde çözüm getirmeyerek bu yapısal sorun çerçevesinde işleyişi iyileştirmeyi amaçlayan bir düzenleme görüntüsü vermektedir.”
DDA’nın teklifi de şu: “Türkiye’de özellikle son 10 yılda yargı alanında yaşanan neredeyse tüm sorunların temelinde yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı bağlamında yaşanan geriye gidiş ve bununla bağlantılı olarak yargıda yaşanan liyakat ve etkinlik eksikliği bulunmaktadır.
Bu temel sorunlarsa, yargının işleyişine dair yapısal olmayan çözümlerle değil, anayasa ve ilgili kanunlarda sistemik düzenlemeler yapılarak giderilebilir.”
Açıklamadan anlaşılan yapılan işin ‘pansuman tedbir’ olduğu ve ‘geriye gidiş’i durdurmadığıdır. Türkiye çok daha iyisine lâyıktır. Gecikmeden hürriyet, adalet ve liyakat yolu tercih edilsin.