Kader meselesinin anlaşılabilmesi için, üzerinde detaylı olarak durulması gereken meselelerden biri; İmam-ı Mübin ve Kitab-ı Mübin hakikatleridir.

Üstad Bediüzzaman, “Kur’ân-ı Hâkim’de İmam-ı Mübin ve Kitab-ı Mübin mükerrer yerlerde zikredilmiştir. Ehl-i tefsir ikisi birdir; bir kısmı ayrı ayrıdır demişler. Hakikatlerine dair deliller muhteliftir” demektedir.

Aynı konuda Kur’ân’da şu şekilde beyan edilmektedir “Biz her şeyi apaçık beyan eden bir kitapta İmam-ı Mübin’de (veya Levh-i Mahfuz’da) saymış, yazmış, korumuş ve açıklamışızdır.”

“O’na gönderdiğimiz, bir nasihatten ve apaçık Kur’ân’dan başka değildir.”  âyetinde de ‘Kur’ân-ı Mübin’ kavramı yer almaktadır. 

Üstad Said Nursî, Kur’ân’dan aldığı feyiz ve nur ile İmam-ı Mübin’i şu şekilde açıklıyor; “İmam-ı Mübin, ilim ve emr-i İlâhinin bir nev’ine bir ünvandır ki; âlem-i şehadetten ziyade âlem-i gayba bakıyor.”

Yani, İmam-ı Mübin Allah’ın kader defteri olup şimdiki zamandan daha çok geçmiş ve gelecek zamanlara bakmaktadır. Varlıkların görünen hallerine değil asıllarına, köklerine, neticelerine bakar. İlk halleri nasıl, gelecekte nasıl olacaklar nesilleri nasıl gelişecek bu gibi durumlara bakar ve kayıtlıdır.

“Elhasıl, İmam-ı Mübin, mazi ve müstakbelin ve âlem-i gaybın etrafında dal budak salan şecere-i hilkatin bir programı, bir fihristi hükmündedir.”

Burada şu örnek verilebilir. Nasıl bir ağacın çekirdeğinde o ağacın büyümesi esnasındaki alacağı bütün şekiller nasıldır, nasıl ve ne kadar meyve verecek vb. gibi o ağaçla ilgili her şey yazılmış, programlanmışsa, aynen onun gibi, geçmiş ve gelecek zamanlarda olmuş ve olacak her şey İmam-ı Mübin’de yazılmıştır. Yani, İmam-ı Mübin, yaratılış ağacının bir çeşit programı hükmünde bir defter sayılabilir. Veya bir bina yapılacağı zaman nasıl ki mühendisler tarafından önce o binanın planları yapılmaktadır. Bu plan ve program da o binanın bir çeşit İmam-ı Mübin’idir.

Bediüzzaman Hazretleri, Kitab-ı Mübin için ise şöyle bir tarif yapmaktadır. 

“Amma Kitab-ı Mübin ise, âlem-i gaybdan ziyade âlem-i şahadete bakar.”

İstilâhî manasıyla Kitab-ı Mübin; kâinattaki olayları cereyan ettiren, Allah’ın kudretine ait nizam ve intizam esaslarını ihtiva eden manevî bir kitaptır. Diğer bir deyişle, kudret kitabı’dır. Yani yaşanan, görünen zamanın olaylarını gösterir. 

Özetle, “İmam-ı Mübin kader defteri ise, Kitab-ı Mübin kudret defteridir.”

Varlıkların özellikleri, var olmaları, alacağı özel şekiller, nasıl oldukları ve nasıl olacakları İmam-ı Mübin’de yazılır, gösterilir. Zamanı geldiğinde yaratılmaları, o yazılmış şekillere girmelerinin nasıl olacağı Kitab-ı Mübin’de yazılmıştır (her an yazılmaktadır) ve Allah’ın kudreti ile gerçekleşir.