Kendisinden evvel 28 defa kuşatıldığı halde beşerî hiçbir güç tarafından ele geçirilemeyen İstanbul’u 29. kuşatmada fetheden Fatih Sultan Mehmed’in en mühim bir özelliği, gerçekleştirmiş olduğu fetihlerin asırlar boyu kalıcı olmasıdır. Yaptığı fetihleri, bilhassa İstanbul’un fethini öylesine sağlam maddi-manevi temellere dayandırmış ki, sonraki hem iç, hem dış muarızların heveslerini kursaklarına hapsetmiştir.
Özetle, herkes gibi Sultan Fatih de gitmiş bu dünyadan; ama, kutlu fetih hediyesi nesillere emanet kalmış, kalmaya devam ediyor.
*
Günün tarihi meselesine gelecek olursak…
3 Mayıs günü (1481) İstanbul’dan hareketle yeni bir sefere doğru yola çıkan Fatih Sultan Mehmed’in bugün vefat yıldönümü. Aynı gün Gebze yakınlarına vardığında hastalanarak vefat etti. Her ne kadar zehirlenerek katledildiği şeklinde rivâyetler varsa da, bu tür bir iddianın doğruluğu şimdiye kadar ispartalanabilmiş değil.
Padişahın hangi maksatla ve ne tarafa doğru sefere çıktığı tam olarak bilinemiyor. Zira, Fatih'in bizzat kendisi çıkmış olduğu bu son seferin hedef ve maksadını özellikle gizli tutmuş, bilinmesini istememiş.
Vefat ettiğinde, 50. yaşına henüz yeni girmişti. Dünyadan gidişi bir cihette erken sayılıyordu. Fakat, ömrünün son 30 yılını öylesine büyük ve çetin savaşlarda geçirmişti ki, bedeni bir haylı yıpranmış, yorgun düşmüştü. Buna rağmen, son nefesini yine bir sefer yolculuğu esnasında verdi. Nasibi böyle imiş demek ki…
Sultan Fatih'in vefatı, hassas durum sebebiyle bir müddet gizli tutuldu. Hassas sebep, devletin dirlik ve düzeninin zarar görmemesi, şehzadeler arasında bir saltanat kavgasının yaşanmamasıydı.
Fakat, ne yazık ki o kavga yine de kaçınılmaz oldu. Bayezid ile Cem Sultan arasında uzun süren kanlı bir saltanat mücadelesi vuku buldu.
*
Fatih Sultan Mehmed'in üç erkek evlâdı vardı: Mustafa, Bayezid ve Cem.
Mustafa, erken yaşta vefat ettiği için, geriye büyük kardeş Bayezid ile Cem kalmıştı.
İkisinin de anneleri ayrıydı.
Sultan Fatih vefat ettiği esnada büyük oğlu Şehzade Bayezid Amasya'da, küçük oğlu Cem ise Konya'da vali olarak görevleri başında bulunuyorlardı.
Babalarının vefat haberi, her iki şehzadeye de ayrı kollardan ulaştırıldı. İşin garibi, hem Bayezid'e, hem de Cem'e padişah ilân edildikleri şeklinde gizli/açık bilgiler gönderildi. Böyle olunca da, hakimiyet mücadelesi maalesef kaçınılmaz hale geldi.
Şehzade Bayezid'e "devlet erkânı" imzasıyla ve alenî şekilde bilgi gönderilerek saltanat merkezine âcilen gelmesi istendi. Şehzade Cem'e ise, sadece Fatih'in son Sadrıâzamı Karamanî Mehmet Paşa tarafından, o da gizli tutulmak kaydıyla yazılı bilgi gönderilerek, derhal gelip tahta geçmesi istendi.
İşte bu iki zıt yönlü talep, büyük fetihlere imza atan koca Osmanlı Devletini bir büyük badirenin eşiğine getirdi.
Devlet erkânı ile askerî cenahın (Yeniçeri) söz birliği ettiği kararın aksine hareket eden Sadrazam Mehmet Paşanın gizli oyunu fark edilir edilmez, hemen aynı gece içinde konağına baskın yapılarak öldürüldü.
Ardından, İstanbul'a doğru harekete geçecek olan şehzadelerin gelmesi için birtakım hazırlık çalışmalarına başlandı: Bu çalışmalardan biri Sultan Bayezid'i merasimle karşılamak; diğeri ise, Sultan Cem'i kuvvet yoluyla durdurmak şeklinde oldu.
Gariptir ki, Osmanlı devlet erkânı, bir yandan kardeşler arasındaki saltanat kavgasına hazırlanırken, bir yandan da Fatih Sultan Mehmed için yapılacak olan cenaze merasimi hazırlıkları ile meşguldü. Fatih'in naaşı, günler süren gizlilik hali ve ardından yapılan cenaze merasimi ardından, Fatih Camii haziresine defnedildi.
Kardeşler arasındaki mücadele ise, aralıklı şekilde yıllarca devam edip gitti. Her defasında mağlup düşen Cem Sultan, sonunda vatanını terk etmek ve Haçlı kuvvetlerine sığınmak durumunda kaldı. Haliyle, bunun da çok hazin ve bir o kadar da düşündürücü sonuçları oldu.