Vahşi Avrupa’nın acımasız Engizisyon Mahkemelerinde yargılanan ilim adamlarından biri de, ağır işkenceler altında 8 Ocak 1642 tarihinde son nefesini veren Galileo Galilei’dir.
Oysa, kendisi Avrupa’daki Rönesans hareketlerinin öncülerinden biriydi. Sırf hayatını ilme adadığı için mahkemeye sevk edilerek ağır cezalara çarptırıldı. Yıllarca işkenceli ev hapsinde tutuldu. Önce gözlerini kaybederek kör oldu. Sonra da hayatını kaybetti. Ölümünden sonraki aydınlanma dönemlerinde kıymeti bilindi; ne var ki, artık çoktan iş işten geçmiş durumdaydı. Eski Avrupa’nın bu meyanda pek çok sâbıkası mevcut.
*
Bilvesile, Galile’nin kısa hayat hikâyesine bakmakta fayda var.
Galile, 1564’da İtalya’da doğdu. Tıp ve matematik alanında eğitim gördü. Bilâhare, felsefe ile astrolojiye yöneldi. İçindeki öğrenme merakı, onu muhtelif sahalarda araştırıp öğrenmeye ve bazı keşiflerde bulunmaya sevketti.
Zamanla eski Aristotelesçi usûllerin dışına çıkarak kendine has bir sistem geliştirerek bu çizgide ilerlemeye devam etti. Ne var ki, o günün Avrupa’sı müsbet ilimlere kapalı olduğundan, birçok ilim adamı gibi Galile’nin de başına gelmeyen kalmadı.
*
Galile, 1581’de Pisa Üniversitesinde tıp eğitimine başladı, ancak maddi sıkıntılar sebebiyle devam edemedi.
Bilâhare, merak saldığı matematiğe yöneldi. Bu konudaki çalışmalar, onun 1589’de yine Pisa’da profesör olmasını sağladı. Ne var ki, orada yaptığı bir deney neticesinde, aynı üniversitedeki yaşlı profesörlerle karşı karşıya geldi. Meslektaşlarının baskısına dayanamaz hale gelince, 1592’de Pisa’yı terk etmek durumunda kaldı. Buradan Padova Üniversitesine geçti ve oradaki matematik kürsüsünde yer almayı tercih etti.
*
1597’de, vaktiyle askerî sahada kullanılan pusulayı ticarî sahada da kullanıma sunan Galile, 1600 yılından hemen sonra iptidaî bir termometrenin yanı sıra, ayrıca insanların kalp atışının ölçümünde kullanılmak üzere “sarkac”ı hizmete sundu.
1609’da Hollanda‘da teleskopun devreye sokulduğunu öğrenince, kendisi de tutup daha gelişmiş bir teleskop imâl etti ve bunu astrolojik gözlemlerinde kullanmaya başladı.
Bilâhare, Ay yüzeyi, yıldız kümeleri ve Samanyolu üzerine yapmış olduğu tespitleri yayınladı. Ayrıca, Jupiter‘in dört uydusunun varlığından, Merkür ve Satürn’ün şeklinden, Güneş’teki leke ve gölgelerden söz etti.
Elde ettiği başarılar sayesinde, nihayet Floransa’da “Saray Matematikçisi” konumuna kadar yükseldi.
*
Galile, 1611’de Roma‘ya giderek buradaki bilim akademisine üye oldu. Bu dönemde, eski meslektaşlarının hoşuna gitmeyen bazı eserlerini yayınladı. “Kopernik sistemi”ni açıkça savunduğu için, öncelikle papazların ağır baskısına maruz kaldı. İddiasını savunmak için Roma’ya gitti. Orada Papa V. Paul tarafından kitaplarını tetkik için kurulan komisyon, Galileo’nun kitaplarını yasaklamadı; fakat “dünyanın döndüğü” iddiasından vazgeçmesini istedi. (1616)
Bir süre sonra, “üç kuyruklu yıldız”ı keşfetmesinden dolayı, kiliseyle yine karşı karşıya geldi.
Yakın bir arkadaşının VIII. Urban olarak Papa seçilmesinden cesaret alan Galile, yazmış olduğu “İki Kâinat Sistemi Üzerine Konuşmalar” isimli eseri sebebiyle tekrar Roma’ya çağrılarak Engizisyon Mahkemesine çıkarıldı. Ardından, 1633’te kitabı yasaklandı ve müebbet hapse mahkum edildi. 70 yaşında iken hapse atılan ve 1636’da gözlerini kaybeden Galile, 8 Ocak 1642’de bu kez hayata gözlerini yummuş oldu.
Galile’nin başına gelenler, yaşadığı dönemdeki Avrupa’nın ne durumda olduğunun da açık bir göstergesi mahiyetini taşıyor.