Çalışmalarına ise yarın başlayacak. Paris İklim Anlaşması’na onay, vergi paketi, sosyal medya düzenlemesi ve bütçe görüşmeleri yeni yasama başında yılında Meclis’in öne çıkan gündemleri olacak. Bunun yanında Siyasî Partiler ve Seçim Kanunu ile “yeni anayasa” Cumhur İttifakı tarafından hep gündemde tutulacağı anlaşılıyor. 

Yaz döneminde muhalefet partilerinin genel başkanları Anadolu’da milletin sesini dinlerken, siyasetçilerin gündeminde erken seçim ve ittifak tartışmaları vardı. 

Muhalefet partileri iktidarı seçime zorluyor. Seçimin zamanında yapılacağını söyleyen Cumhur İttifakı ise Seçim Kanunu’nda yapılacak değişikle erken seçimi gündemden düşürmeye çalışıyor.  

Anayasaya göre Seçim Yasası’nda yapılacak değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak olan seçimlerde uygulanamıyor. Seçim Kanunu’nun Meclis’te kabul edileceği tarih aynı zamanda erken seçim olup olmayacağını da göstereceği için iktidarın Seçim Kanunundaki değişikliğe ilişkin düzenlemeyi bu ay Meclis’in gündemine almayacağı kulislere yansıdı. Oysa en üst perdeden “bu kanun değişikliğinin Meclis açılır açılmaz gündeme alınacağı “söylenmişti. Buradan da anlaşılıyor ki, iktidar erken seçim tartışmalarının önünün kesmek ve 2023’teki normal seçim takvimini işlemesini plânlıyor.  

Böyle olması durumunda ise başka bir tartışma gündeme gelecek. Seçimlerin normal zamanın da yapılması (Haziran 2023) Erdoğan’ın üçüncü kez aday olup olmayacağı tartışmasını da beraberinde getirecek. Yani iktidarın durumu “iki arada bir derede kalma” ile cümlesi ile özetlenebilir. 

İktidar bütçe görüşmelerini tamamlayıp Meclis “ara tatile” girdikten sonra Ocak ayı içerisinde çıkarılarak kanun değişikliği ile 2023 yılının Mart-Nisan aylarında yapılacak bir seçimde bu tartışmanın da önüne geçmek istenebilir. Bu durumda adına pek “erken seçim” denilmese de birkaç ay önce “erken” yapılmış olur. Cumhur İttifakı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 3. kez aday olması ile yaşanabilecek tartışmalarında bu yolla önüne geçmeyi düşünebilir. 

Siyasette bütün alternatifler şimdi masada. Bakalım Cumhur İttifakı hangi yolu deneyecek? Zira sayısal çoğunluk Cumhur İttifakı’nın elinde ve gündemi belirliyor. Sürprizlere de açık olmak lâzım! 

***

Meclis’in karnesi

Partili Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin yürürlüğe girmesi ile Meclis’in de etkinliğinin azaldığını artık herkes kabul ediyor. Beğenilmeyen önceki parlamenter sistemde Cumhurbaşkanı yurtdışına çıktığında Meclis Başkanı vekâlet ediyordu. Yeni sistemde atanan yardımcısının cumhurbaşkanına vekâlet etmesi dahi tek başına Meclis’in etkinliğinin azaldığının bir göstergesi. Yine, Meclis’in denetim yetkisi, güvenoyu, gensoru, bütçeyi veto hakkı bile yok... Bakanlar Meclis içinden seçilmediği için sözlü soru dahi sorulamıyor.  

TBMM Başkanlığı’ndan verilen bilgiye göre, Haziran ayı başı itibarıyla 27. Yasama döneminde AKP 290 yasa teklifi sunarken, CHP 2 bin 530, HDP 292, MHP 282, İYİ Parti 254 teklif sundu. Meclis Başkanlığı’na sunulan bu tekliflerden AKP’nin 171 teklifi kabul edilerek kanunlaşırken, muhalefet partilerinin hiçbir teklifi kabul edilmedi. Cumhur İttifakı ortağı MHP’nin tek başına sunduğu 282 adet yasa teklifi de Genel Kurul aşamasına gelebilmiş değil.  

Son üç yılda Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından çıkartılan kararname sayısı 80. (üç ay önceki rakamlara göre) Kararnamelerin toplam madde sayısı 2 bin 455. Meclis’te çıkartılan yasaların toplam madde sayısı ise 2 bin 369 ve bu yasaların büyük çoğunluğu ise uluslararası anlaşma… 

İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal’ın yaptığı çalışmaya göre de AKP milletvekillerinin yüzde 97,5’inin soru önergesi yok. Yüzde 78’inin ilk imza sahibi olduğu kanun teklifi bulunmuyor. AKP grubunun yüzde 26’sının (76 milletvekili) komisyon çalışmaları esnasında hiç konuşma yapmamış. AKP grubundan 14 milletvekili de TBMM Genel Kurulu’nda ant içme dışında hiç konuşma yapmamış.   

Başka söze gerek var mı? Bu sonuçlar düşündürücü değil mi? 

***

Kuvvetlendirilmiş, iyileştirilmiş, güçlendirilmiş

Yeni sistemin eksik ve yürümeyen yanlarını kabul eden iktidar, 2.5 yıllık sistemin rehabilite edileceği, “kireçlenmeler ve tıkanmalar”ın giderileceğini söylemesine rağmen bir çalışma ortaya koymadı. 

Millet İttifakını oluşturan CHP, İYİ Parti, DP ve SP ile Gelecek ve DEVA partisi ise genel başkan yardımcıları düzeyinde bir araya gelerek güçlendirilmiş ve iyileştirilmiş parlamenter sistem için ortak bir metin hazırlığı içinde. 

Yarın Meclis’te yeni bir toplantı yapılacak. Partilerin ayrı ayrı hazırladığı parlamenter sistem tekliflerinin tek bir metin haline getirilmesi düşünülüyor. Nasıl bir yöntem izleneceği belirlenecek ve ortak bir metin ortaya çıkarılacak. Bu metin sonra kamuoyu ile paylaşılacak. 

Bu toplantıları değerlendiren Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Ali Serdar Eriş, “Meclis çok pasifize hale getirildi. Kanun hükmünde kararnamelerle Meclis’te kanun çıkarmadan, Cumhurbaşkanı tek başına ülkeyi yönetiyor. Meclis, her yıl Bütçe Kanunu ile bütçeyi onaylar. Bunda bile Meclis gereğini yapamayacak durumda” diyerek görüşlerini açıklarken, 6 partinin de parlamenter sisteme dönülmesinde mutabık kaldığı söylüyor. 

Eriş’in açıklamalarında dikkat çeken bir şey de diğer partiler yeni sistemi “iyileştirilmiş ve güçlendirilmiş parlamenter sistem” diye târif ederken, DP’nin buna “kuvvetlendirilmiş sistemi” eklemesi oldu. Parlamenter sistem güçlendirilmeli, iyileştirilmeli ama asıl olan Meclis’in yetkilerinin kuvvetlendirilmesi olmalı…