Önce İsrail’in Mısır, Ürdün, BAE (Birleşik Arap Emirlikleri), Bahreyn, Fas ve Sudan’la normalleşmesi öne çıktı. Bu sürece eş zamanlı olarak İsrail’in, Suudi Arabistan’la da ilişkilerinde en iyi dönemi yaşadığı görülüyor. 

Sonra ABD’nin Afganistan’dan çekilmesiyle birlikte, ABD’nin Hint-Pasifik stratejisi ile ilgili Çin’e karşı güvenlik paktı olan AUKUS (Avustralya, İngiltere, ABD) ve “Çin’in gelişen gücüne karşı en önemli demokratik siper” şeklinde değerlendirilen Dörtlü Grup (ABD, Japonya, Hindistan, Avustralya) toplantıları gerçekleştirilmişti.

Daha sonra Hindistan, İsrail ve BAE arasındaki blok anlayışının yükselişi söz konusudur. Bununla birlikte Suudi Arabistan’ın yıllar önce ortaya attığı Kızıldeniz Birliği düşüncesi de Riyad’da 6 Ocak 2020’de Suudi Arabistan, Sudan, Cibuti, Somali, Eritre, Mısır, Yemen ve Ürdün’ün Dışişleri Bakanları toplantısı yapılmıştı. Toplantıda Kızıldeniz’e kıyısı bulunan ülkelerin “Kızıldeniz Arap ve Afrika Ülkeleri Konseyi”nin kurulduğu beyan edilmişti. Bölgedeki yeni birliklere Yunanistan ve Mısır öncülüğündeki Doğu Akdeniz Gaz Forumu’nu da eklemek gerekiyor. Birde Mısır, Ürdün ve Irak arasında olgunlaştırılmaya çalışan “Yeni Levant” birliğini de unutmamak lâzım.

Son gelişme ise Dubai’de 14 Ekim 2021 BAE ile Güney Kore arasında “Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşmasına Giden Yol” başlıklı Anlaşma’nın imzalanmasıdır. Anlaşma, Güney Kore Ticaret Bakanı Yeo Han-Koo ve BAE Dış Ticaret Bakanı Thani El-Zeyoudi arasında imzalandı. Her iki bakan “Kapsamlı Ekonomik Anlaşmayı sürdürme niyetinde olduklarını” açıkladılar.

İki ülke arasındaki Anlaşma’nın başlıca “sera gazı emisyonlarını azaltma, yeşil teknolojiyi geliştirme, biyolojik, havacılık, yenilenebilir enerji ve yeni nesil serbest ticareti” kapsadığı belirtiliyor. Bu amaçla müzakerelerin iki ay içinde başlayacağı ve Anlaşma’nın yarısının 2022 yılı sonuna kadar tamamlanması hedefleniyor.

BAE ekonomisinin geçtiğimiz yıl Covid-19 salgınının da etkisiyle ciddî şekilde daraldığı ve Suudi Arabistan’la artan ekonomik rekabetle de karşı karşıya kaldığı bildiriliyor. BAE’nin ekonomisindeki sıkıntıyı aşmak için Güney Kore’ye ek Japonya, Şili, Gürcistan, Ukrayna ile de benzer bir “Kapsamlı Ekonomik Anlaşma” yapabileceğine ihtimal veriliyor. BAE’nin Anlaşma ile asıl amacının “mal ve hizmetlerdeki bütün tarifeleri ve kotaları kaldırmak olduğuna” işaret ediliyor. Hatta BAE’nin, Türkiye de dahil, birçok ülkeyle ilgilendikleri kaydediliyor.

Diğer taraftan BAE ile Güney Kore’nin, Abu Dabi’de 24 Eylül 2021’de “atom enerjisi işbirliğini teşvik etmenin yolları hakkında ikili çalışma” düzenledikleri ve “iki tarafın, atom enerjisindeki işbirliğinin özel stratejik ortaklığının temeli olduğu” düşüncesi paylaşılmıştı. Ayrıca “Güney Kore’nin 2009’da BAE’nin Barakah bölgesinde dört nükleer reaktör inşa etmek için 20 milyar Dolarlık bir sözleşme kapsamında reaktörlerin inşaat halinde olduğu” da vurgulanıyor.

Güney Kore’nin BAE ile ticaret hacminin 2020 itibariyle 9.4 milyar Dolar gerçekleştiği aktarılıyor. İki ülkenin başladıkları Anlaşma sürecinin yeni işbirliği sahalarını da beraberinde getireceği belirtiliyor. 

Güney Kore son yıllarda ASEAN (Güney Asya Ülkeleri Birliği) ülkeleri Brunei, Kamboçya, Endonezya, Laos, Malezya, Myanmar, Filipinler, Tayland, Singapur ve Vietnam’la ihracata dayalı ekonomisinin büyümesini arttırmayı hedefliyor. Yine Güney Kore’nin belirtilen hedef doğrultusunda ASEAN ülkeleriyle bir dizi anlaşma yaptığı da kaydediliyor.

BAE’nin de İsrail’le normalleşmeyi sağladıktan sonra, bölgede Hindistan-İsrail’le bloklaşmaya giderek Hindistan üzerinden Güney Asya pazarlarına açılmayı hedeflediği muhtemeldir. BAE’nin Hindistan’la ilişkilerini geliştirerek, BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) üyesi ülkelerle de ekonomik ilişkilerini ilerletmeyi amaçladığı da ihtimaller arasında.

Yine BAE’nin Güney Kore ile ilişkilerinin gelecekteki adımının ASEAN ülkeleriyle serbest ticaret vb. anlaşmalar olacağı kuvvetle muhtemeldir. BAE de, ekonomisi petrol ve doğal gaza dayalı diğer Körfez ülkeleri gibi, “2030 Vizyon”larında belirtildiği üzere karbon temelli kaynakların dışında, sürdürülebilir ekonomiye dayalı ürünlere/finansal araçlara yönelik arayışı içinde olduğu anlaşılmaktadır.