Hizmette ihlâs, sadâkat, metanet gibi karakteristik özellikler de tebarüz etmişler. Onca zorluk karşısında canından, malından, evinden, evlâdından vazgeçmiş Risaleleri yazmış yurdun dört tarafına dağıtmışlar. Bir gevşeme dikkat çekiyor maalesef. Bunun sebebi Münâzarât’ta fevkalâde güzel tarif edilmiş.

“Zindan-ı atalete düştüğümüzün sebebi nedir” sorusuna Üstad Bediüzzaman 8 başlıkta cevap verir.

1) “Hayat bir faaliyet ve harekettir. Şevk ise matiyyesidir”.

Hizmette faaliyet ve hareket her daim olmalı. Durağanlık, yeknesaklık sekte vurur. Bizi harekete geçirecek şevkimizi, yeisle öldürmemeli. Çabuk yeise inkilâp eden hamiyet, hamiyet değildir. 

2) “Meylü’t-tefevvuk.” Üstün gelme arzusu.

Hizmette aynı havuzun içindeyiz. Bakıldığında şahıs değil cemaatin şahs-ı manevisi görünmeli.

3) “Aculiyet.” Acelecilik, sabırsızlık.

Karakterimiz farklı farklı. Bazılarımız daha yavaş bazılarımız aceleci. Yavaş olan bazı şeyleri kaçırırken, hızlı olan atlayabilir. Şahs-ı maneviye uyumlu olmak yavaşsak az hızlanmak, hızlıysak az yavaşlamak vasatta buluşmak iyidir. 

4) “Fikr-i infiradi ve tasavvur-i şahsî”

Biz bir cemaatiz. Birlikte kıymetliyiz bir anlam ifade ediyoruz. Tek başına hiçiz. Hem kendi hukukumuzu korumalı hem kardeşlerimizin hukukunu. Gayemiz olmalı. Hizmette, Risaleleri okumak ve anlamakta karşılıklı alış verişe açık olmalı. “En iyisini ben bilirim” düşüncesi problemli.

5) “Tekasül.” Tembellik.

Üzüm üzüme baka baka kararır diye atasözü vardır. Bazılarımız tembellik etse de nefsimize tembellik etme fırsatı vermemeliyiz. İmam-ı Şafii “siz nefsinizi hayırlı amellerle çalıştırıp yormazsanız, o sizi şerli işlerine alet ederek yorar”.

6) Acz, nefse itimatsızlık.

Elbet aciziz, nefse itimatta etmemeliyiz. Fakat “Ben yapamam, ben anlamam” diyerek ya da başka sebeplerden işi başkasına havale etmek çoğu kez işin akim kalmasına yolaçar. Sorumluluktan kaçmamalı!

7) “Dinsiz düşman”

Himmetimizin karşısına envaî engeller çıkacak. Vazifemizi bilmeli, aksatmamalı, ciddiyetle hizmete devam etmeli!

8) “Meylü’r-rahat.” Rahat meyli.

Bu dehşetli bir hastalık. Keyfimiz bozulmasın! rahatımız kaçmasın! Hem de hizmet devam etsin. Hepsi birarada mümkün değil!