Said Nursi, Ramazan Risalesinin Altıncı Nüktesinde, Kur’an’ın bu ayda nüzul etmeye başlaması vesilesiyle orucun hikmetlerinden bahsederken orucun insana adeta melek gibi bir kutsiyet kazandırdığına, oruçlunun bu suretle Kur’an’ı yeni nazil oluyormuş gibi dinleme mazhariyetine eriştiğine işaret ediyor. Kur’an ile Ramazan ayı arasındaki sıkı ilişkiden hareketle şöyle diyor: “Ramazan-ı Şerifte, güya alem-i İslam bir mescid hükmüne geçiyor. Öyle bir mescid ki milyonlarla hafızlar o mescid-i ekberin köşelerinde o Kur’an’ı, o hitab-ı semaviyi arzlılara işittiriyorlar.”1

Bilindiği gibi mescid secde yapılan mekan, ibadet yeri, ibadethane anlamına geliyor Resul-i Ekrem (asm) bir hadisinde “yer yüzünün kendisine/ümmetine mescit kılındığını” 2 söyleyerek başta namaz olmak üzere ibadetlerin sadece özel mekanlarda değil yer yerde yapılabileceğini belirtiyor. Müellif, başka bir eserinde Kur’an’da “yerde ve gökte olan her şeyin Allah’ı tesbih ettiği”3 ayetinden hareketle kainatın bir mescid niteliği taşıdığını açıklıyor.4 Fakat burada, Ramazanda alem-i İslam’ın mescit hükmüne geçtiğinin ifade edilmesi ilginç görünüyor. Zira mescidin en bariz özelliği Kur’an okunan mekan olmasıdır. Mescitlerde namazın her rekatında Fatiha okunuyor. Üç ve dört rekatlı namazların ilk iki rekatında Fatihadan sonra Kur’an’dan muhtelif ayetler okunuyor. Sabah ve akşam namazlarında tesbihatın ardından Haşr suresinin son ayetleri, yatsı namazından sonra “âmene’r-resulü” diye bildiğimiz Bakara suresinin son iki ayeti okunuyor. Diğer vakitlerde duruma göre Kur’an’dan muhtelif ayetler yani aşr-ı şerifler okunuyor. Tesbiat öncesi bir hadisteki teşvik5 dikkate alınarak ayetü’l-kürsi okunuyor. Mescide/camiye erken gidenler veya cemaat dağıldıktan sonra kalanlar önlerine rahleyi alıp Kur’an okuyorlar… Kısacası mescitler Kur’an’la çınlayan mekanlar oluyor. Müellif metinde “mescit” ile “Kur’an okuma” arasındaki bu yoğun ilişkiyi dikkate alarak alem-i İslam’ı mescide benzetiyor, o mescidin köşelerinde milyonlarla hafızların Kur’an okumasını o semavi, ilahî hitabın arzlılara yani dünyalılara işittirmesi olarak tasvir ediyor. 

Bakıldığında bu tasvirin tam da hakikatin beyanı olduğu görülüyor. Zira mescitlerde diğer günlerde ve aylarda -işaret ettiğimiz gibi- Kur’an sürekli okunuyorsa da Ramazan’da bu faaliyet; a) daha artıyor, b) daha anlamlı hale geliyor, c) fiilî bir durum söz konusu oluyor. Birinci olarak evet daha artıyor, çünkü Endonezya’dan Balkanlar’a, Anadolu’dan Orta Doğuya kadar Müslüman ülkelerin mescitlerinde “mukabele” adıyla her gün Kur’an’dan en az bir cüz okunuyor. İkinci olarak daha anlamlı hale geliyor, çünkü oruç dolayısıyla yumuşayan kalpler Kur’an’a daha halisane, daha içten, onunla daha çok bütünleşen bir biçimde muhatap oluyor. Üçüncü olarak fiilî bir durum söz konusu oluyor, zira orucuyla, huşusu ile, infakı ile, sair ibadetler ile Kur’an, hükümleri itibariyle Müslüman fertlerde olduğu gibi toplumlarda da daha bariz, daha dinamik, daha çok görünür hale geliyor.

Dipnotlar:

1 Mektubat (İstabul 2020, YAY), s. 398.

2 Buhari, “Salat”, 56.

3 Hadid 57/1.

4 Sözler (İstanbul 2020, YAY), s. 32.

5 Nesâî, es-Sünenü’l-kübrâ, hadis no: 9848.