Hemen ifâde edelim: Kast edilen “gayb”; izâfi, nisbî, yâni göreceli olan gaybtır. Yoksa, gerçek gayb; bildirilmedikçe, peygamberler dahil; Allah’tan başka hiç kimse bilemez. Ancak, Kur’ân ve hadîslerde mu’cize nev’inden istikbâle dâir bildirilenler gaybdan çıkmış; şehâdet âlemine ayak basmış demektir. Bize göre gizlidirler, ama “gayb” değildirler.
Bu meselenin püf noktası; gaybın iki kısımda anlaşılması gerektiğidir:
1- Mutlak gayb.
2- İzâfî/göreceli gayb.2
Mutlak gayb, yalnız Allah’ın bildiği ve başkalarının bilmesinin asla mümkün olmadığı hususlardır. İzâfî gayb ise, bazılarının bildiği, gördüğü, hissettiği, bazılarının ise anlayamadığı, bilemediği gaybtır. Meselâ, kişinin kalbindeki mânâlar kendisince gayb değilken; başkaları için gaybtır.3 Kanın içindeki alyuvar, akyuvar ve trombositler doktorlar için mâlûm, milyarlarca insan için ise gaybdır. Tabiattaki kanunlar da gaybdır. Keşfedilmeleriyle birlikte, artık gayblıktan çıkarlar.
Şu halde, gaybı bilmek, metafizik âlemleri müşâhede etmek mümkün mü? “Gaybın anahtarları Allah’ın elindedir. Allah bildirmedikçe kimse gayba muttalî olamaz. Gaybı bilen Odur. Gaybını, razı olduğu resülden başkasına bildirmez”4 âyeti, gaybın nasıl bilinebileceğinin ipucunu verir.
Kerâmetler, keşifler ve istidraclar da gaybın bir başka boyutuna uzanmaktır. İnançsız kişiler de “istidraç” tarzında gaybı bilebilirler. İstidraç, gaflet içinde iken eşyanın gaybının inkişafı ve garip fiilleri açıklamaktan ibarettir.5 Gayr-i müslimler tarafından gösterilen hârika hal ile bir kısım inkişaflar; nefsin tasfiyesi/temizlenmesi, kalb nûrunun parlaması neticesinde gayba âşina olabilmeleridir...
Kur’ân, “geçmişten, gelecekten haber vermesi, İlâhî hakikatleri, kevnî gerçekleri ve âhiret âleminin sırlarını taşıması” açısından da mu’cizedir. Hadis-i şerîflerde de gelecekteki önemli hâdiseler, Kıyamet alâmetleri ve âhiretle ilgili pek çok gaybî haberler yer almaktadır. Kur’ân, peygamberler, hadîslerin bildirdikleri artık “mutlak” gaybtan çıkmış, izâfî gayb şıkkına girmişlerdir.
Yine, birçok tefsir ve özellikle Kur’ân ve hadîs-i şeriflerin günümüze bakan yönünü yorumlayan Risâle-i Nur’da izâfî pek çok gaybî, geleceğe dair İlâhî ve kevnî hakikat ve müjde mevcuttur. Yüzlercesi te’yid edilmiştir.
Vahiy gaybî ilimdir. İlham, rüyalar da gayb âlemine açılan pencereler, kanallardır. Cifir ve ebced de (harf ilmine ve bir kısım sembollere dayanan ilim) gaybın sırlarından haber veren ilim türlerindendir.

Dipnotlar:
1- Neml: 65; 2- Muhammed Abdüh, Tefsiru’l-Kur’ân’il-Hakîm, VII, s. 422; 3-Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, VIII, s. 5415; 4- Cin: 26-27; 5-Mesnevî-i Nûriye, s. 192