Afrika’nın özellikle Sahra Altı bölgelerinde yaşayan insanları, barındıkları iskân alanları itibariyle üç kısma ayırmak mümkün: 1) Baraka türü evlerde yaşayanlar. 2) Eski tip bina, yahut küçük evlerde-dairelerde yaşayanlar. 3) Geniş ve lüks evlerde-dairelerde yaşayanlar.
Bu durumu, gelişmekte olan Fildişi Sahili’nde ve bu ülkenin en kalabalık, en modern şehri olan Abidjan’da aynen müşahade ediyoruz.
Şimdi, fizikî konum itibariyle, neredeyse içiçe ve yanyana yaşayan bu üç gruptaki insanların haline biraz daha yakından bakmaya çalışalım.
*
Fildişi Sahili’ndeki 27 milyonluk nüfusun yüzde 70-80’i birinci gruba giriyor. Bir kısmı alışkanlık, çoğunluğu ise maddî imkânsızlık sebebiyle iptidaî ve baraka tipi evlerde yaşıyor. Ekseriyetle kendi evleri olduğu için, herhangi bir ücret-kira ödemiyorlar. Esasen, kira ödemek imkânına sahip değiller. İklim şartları itibariyle, bunların ısınma dertleri yok. Klima da pek kullanılmıyor. Aydınlatma amaçlı elektrik kullanımı ise, az bir kısmında olup yeni yeni yaygınlaşıyor.
Ülkedeki zenginlere, özellikle de yabancılara hizmet edenler bu kesimden insanlar. Temizlik, bekçilik, güvenlik, kapıcılık, dadılık, alış veriş ve mutfak işleri gibi muhtelif hizmetlerde bulunuyorlar. Bunların yanı sıra, akademik eğitimi olanlar, ayrıca Fransızca öğretmede evlere gidip küçük çocuklara özel dersler veriyor.
*
İkinci grubu, kirası ucuz evlerde-dairelerde oturanlar teşkil ediyorlar. Bunlar da kendi arasında ikiye ayrılıyor: Gelir durumu biraz iyi olan yerliler ile başka ülkelerden burada çalışmak için gelen yabancılar.
Başta inşaat sektörü olmak üzere buraya çalışmak ve para biriktirmek için gelenler, şayet tek başına gelmiş iseler, birkaç kişi birleşerek bir ev kiralama cihetine gidiyorlar. Bir kısmı ise, ailesini de getirdiği için mecburen daire kiralamak durumunda kalıyor.
Genel nüfusun yaklaşık yüzde 10’u bu durumda. Kira fiyatları, suyu-elektriği olan evin genel durumuna göre 500 ila 1000 Euro arasında değişiyor. Bu miktarları Türk parasına çevirdiğimizde 8 ila 15 bin liraya tekabül ediyor. Yani, buralarda normal dairelerin kira fiyatları bir hayli yüksek. Esasen, çoğunluğun baraka tipi evlerde yaşamayı tercih etmesinin öncelikli sebebi de budur.
*
Gelelim üçüncü sosyal grubun yaşayış tarzına. Bunların da genel nüfus içindeki oranı yüzde 10’lar civarında olup ilk sırada Fransız bürokratlar, yatırımcılar, iş ve ticaret kesimi olan zenginler geliyor. Fransızlar, asırlardan beri bu ülkenin efendileri konumunda.
Fransızlardan sonra en kalabalık beyaz nüfusu Lübnanlı Müslüman-Hıristiyan Araplar teşkil ediyor. Anaokulundan üniversiteye kadar her kademede kendilerine ait özel okulları var.
Lübnanlılar, ülkenin ticaretinde söz sahibi durumundalar. Bu sebeple, hemen hepsi de zengin olup lüks-modern-geniş evlerde-dairelerde oturuyorlar. Bunların birçoğu kendi imkânlarıyla yaptırmış veya satın almış olduğu evlerde yaşıyorlar. Kira ödeyenlerin sayısı az, kira parası alanların sayısı ise bir hayli fazla.
Lüks dairelerin kira fiyatları, Türkiye ölçeklerine göre astronomik boyutta. En düşük kira fiyatı 1000 Euro’dan başlıyor. Dairenin konumuna (yakınlık-güvenlik) ve büyüklüğüne (150-200 m²) göre 2000-3000 Euro’ya kadar çıkan kira fiyatlarına yakînen şahit olduk.
Garip bir durum şudur ki: Her üç sosyal sınıf da birbirine çok yakın muhitlerde yaşıyor. Yani, baraka evler ile gökdelen gibi modern binalara aynı muhitte rastlamak pekâlâ mümkün.