İngiliz siyasetinin acip bir özelliği var: Kendi kontrolünden çıkan, yahut çıkma eğiliminde olan ülke ve topluluklarda, tetikçilerin eliyle “siyasî cinayetler” işlettirir. Bu cinayetler, doğrudan kurşun-silâh kullanma şeklinde olduğu gibi, darbe, muhtıra, batlama, yahut trafik kazası süsü verilen yöntemlerle de olabiliyor.
Gandi cinayetine geçmeden önce, İngiliz bağlantılı önemli bir cezalandırma serisinden daha söz edelim.
Hadisenin özeti şudur: 1955 yılı 24 Şubat’ında Türkiye, İran, Irak ve Pakistan devlet/hükümet temsilcileri Irak’ın başşehri Bağdat’ta bir araya gelerek “Ortak Savunma ve Bölgesel İşbirliği” ana başlığı altında hazırlanan antlaşma metnine imza attılar. Her nasılsa, Birleşik Krallık adına İngiltere de aynı birliğe üye oldu.
Hemen ardından, şöyle mühim gelişmeler oldu: 1956’da 800 küsûr kilometrelik Türkiye-Suriye sınırına mayın döşendi. Mayın döşemenin zahirî gerekçesi, kaçakçılığı önlemekti. Hakikatte ise, iki ülkenin arasında aşılması zor bir bariyer kurarak, yakınlaşmalarını önelemekti. İşin garibi, mayın döşeme çalışması Diyarbakır’daki 7. Kolordu’ya verildi.
Mahatma Gandi
Bir süre sonra, 14 Temmuz 1958’de komşu ve kardeş Irak’ta ülke ve bölge tarihinin seyrini değiştiren çok kanlı bir darbe yaşandı. Irak ordusu içindeki bir cunta, Başbakan Nuri Said ile genç Kral II. Faysal’ı katletti.
Benzer hadiseler Iran’da, Pakistan’da ve Türkiye’de de tekrarlandı. Netice itibariyle, Bağdat Paktı’na imza atan Müslüman ülkelerin adeta canına okundu. Hemen bütün hükümetler ordu eliyle ve silah zoruyla devrildi. Özellikle Başbakanlar ile Dışişleri Bakanları katledildi. Şimdi, benzer hadisenin daha önceki tarihlerde işlendiği Hindistan’a dönelim.
*
Hindistan’ın bağımsızlığı için büyük mücadele veren, Hindular’ın hem siyasî, hem de ruhanî lideri olarak bilinen Mahatma Gandi, 30 Ocak 1948’de kendi milletinden olan “aşırı ulusalcı” bir şahıs tarafından bıçak darbeleriyle vurularak öldürüldü.
Ne yazık ki, benzer âkıbetler yıllar sonra Gandi ailesinden iki önemli şahsın daha başına geldi. Şöyle ki:
İkinci cinayet: Hindistan Başbakanı İndira Gandi, 31 Ekim 1984’te Yeni Delhi’de düzenlenen bir sûikast neticesi vefat etti.
Üçüncü cinayet: Aynı şekilde, oğul başbakan Rajiv Gandi de, 21 Mayıs 1991’de Tamil gerillaları tarafından düzenlenen bir saldırı ile katledildi.
*
Gandi’nin kısa biyografisi:
1869’da Hindistan’ın Gücerat Eyaletinde dünyaya gelen Mahatma Gandi, ilk tahsil döneminden hemen sonra henüz 14 yaşındayken evlendi.
Ardından, hukuk tahsilini görmek üzere Londra’ya gitti. Hindistan, bu yıllarda İngiliz sömürgesiydi. Tahsilini bitirir bitirmez, genç bir avukat olarak Güney Afrika’ya gitti. Burada binlerce Hintli sözleşmeli olarak çalışıyordu. İngilizlerin zenci ve Hintli insanlara uyguladıkları ırk ayrımına yakînen şahit. Bu uğurda çetin mücadeleler verdi.
Kendini maddî ve manevî perhize verdi. Bütün enerjisini, haksızlığa, adaletsizliğe, ırkçılık ve sömürgeciliğe karşı mücadeleye adadı.
1914’te vatanı Hindistan’a döndü. Ülke çapında tanınmış siyasetçilerle temaslar kurdu. Sömürgeye karşı halkın mücadele azmini, şuurunu kuvvetlendirmeye çalıştı.
Gandi, bir yandan da Hindistan’daki Hindular’la Müslümanlar arasında sürtüşmeyi gidermeye, her iki dinin mensuplarını bir arada tutmaya çalıştı. Ancak, buna muvaffak olamadı. Pakistan, ayrılmak durumunda kaldı.
Gandi, Nisan 1942’de İngiliz Sömürge Yönetimine karşı yeni bir harekât tarzı başlattı. Halkın vicdanında da mâkes bulan can alıcı sloganı şuydu: “Hindistan’ı efendi gibi terk edin!”
Bu çıkışından rahatsız olan İngilizler, karısı ve birçok arkadaşıyla birlikte tutuklandı. Karısı Kasturbai, 76 yaşında iken hapishanede öldü. Gandhi ise, 1944’te serbest bırakıldı. Ne yazık ki dört sene sonra bir sûikast neticesi vurularak öldürüldü.