Tarihî vak’aları; hâdiselerin seyri sürecinde incelemenin yanında o devrin bütün şart ve sebeplerini de müştereken ehem-mühim çerçevesinde değerlendirmek icap eder.

Dinleme makamındaki hakikati araştıran Japon, nitelemesi ile o dönemde vuku bulan hâdiselere işaret edilir.

Konunun tarihe bakan cephesi öncesi, Külliyata bakan yönüyle mütalâaya devam edelim.

Külliyatta geçen Japon kökenli kelimeler şunlardır:

Japon 1; Japonya 2; Japonlar 3 Japon Başkumandanı 4;

“Japon” kelimesi; işlenen konuya sebebiyet veren özne olarak genel anlamda kullanılır. “Japonlar” ise verilen cevapların umumî muhatabı sıfatıyla kullanılır. “Japonya” ise sualin geldiği mahal olarak kullanılır. “Japon Başkumandanı” ifadesi de Rus’u mağlûp eden ve İslâmiyet’in hakkaniyetine şehadet eden kişi olarak kullanılır ki burada şahıstan ziyade şahsiyet ya da zihniyete yer verilir. Ayrıca bu şahsın, Nokta Risalesi ve emsali risalelerde Meşihat-ı İslâm’a sual soran şahıs ile aynı olup olmadığı da kesinlik kazanmamıştır. ‘Hakikati araştıran Japon’; bir kısım hadislere 5 cevap arayan ‘başkumandan’, Rus’u mağlûp ederek, Osmanlının amansız düşmanı Rus’u mağlûp ederek Müslümanların takdirini kazanan başkomutan noktaları ile de araştırılmayı hak eden bir özellik arz ediyor.

Evvelâ sualin kaynağı olarak birkaç şahıs ismi geçer:

Amiral Togo Heihaçiro (1848-1934), Rus’u yenen başkomutan

General Nogi Maresuke (1849-1912), 3. Ordu komutanı

Mareşal Oyama Iwao (1842-1916) Rusya-Japonya Savaşı’nda Mukden Muharebesi’ni başarıyla yöneten komutan

Japon İmparatoru Meiji Mikado (1852-1912)

Togo, Nogi ve Iwao; 1904-1905 Rus-Japon Savaşı’nda İmparator Meiji Mikado tarafından görevlendirilen komutanlardır.

Dipnotlar:

1- ESDE, s. 287, 375, 376. 2- Muhakemat, s. 122; Şuâlar, s. 388, 598. 3- Muhakemat, s. 159; ESDE, s. 42, 93, 402. 4- ESDE, s. 239; Şuâlar, s. 617. 5- Bu hadisler, Muhakemat’ta kısmen işlenen ve sonrasında Beşinci Şuâ’nın telifine vesile olan hadislerdir.