Rumuz Risalesi’nde Bediüzzaman’a sorulan “hak en yücedir, hak kuvvetlidir” hadisi varken neden gayrimüslimler ve ateistler Müslümanlara çoğunlukla galip geliyor? Bu soruyu güncelleyerek neden Filistin’de Müslümanlar zulme uğruyor, toprakları ellerinden alınıyor? Neden Myanmar’da katliâmlara maruz kalıyor, Türkistan’da asimilasyona uğruyorlar? Neden dünyanın bir çok yerinde operasyonlara maruz kalıyorlar?

Bu sualleri daha da genişleterek Uhud Savaşı sırasında sahabeleri teşci etmek için indiği rivayet olunan Ali İmran Sûresi 139. âyette geçen “Gevşemeyin, üzülmeyin, İnanıyorsanız mutlaka üstünsünüz” İlâhî hitabına mazhar olan mü’minlerin müteselsil mağlûbiyetlerini nasıl içimize sindireceğiz?

Rumuz Risalesi’nde ifade edildiği gibi Kelâm sıfatından gelen ve Kur’ân-ı Kerîm olarak tecelli eden şeri emirlere karşı itaat ve isyan olduğu gibi, İrade sıfatından gelen ve adetullah olarak tabir edilen tekvini emirlere karşı da itaat ve isyan vardır. Birinci şeriata itaat ve isyanın mükâfat ve cezası çoğunlukla ahirette olduğu halde ikinci şeriatla ilgili sonuçlar çoğunlukla dünyada gerçekleşir.

Diğer bir deyişle Cenab-ı Allah’ın iki şeriatı vardır. Biri âlem-i asgar olan insanın fiillerini tanzim eden, ama seçimi bize ait olan Kur’ân ve sünnet hükümleri, diğeri âlem-i ekber olan kâinatı tedvir, tedbir ve terbiye eden ve yanlışlıkla tabiat kanunları da denilen ve bizim irademiz dışında cereyan eden sünnetullah. İşte mü’minlerin dünyada galip, ahirette de mesud olmaları bu iki şeriata da uymaktan geçer.

“Meselâ sabrın mükâfatı zaferdir, ataletin mücazatı sefalettir, say ve sebatın sevabı servet ve galebedir. Şu halde, kâfirin evamiri-i tekviniyeye karşı itaati Müslümanın evamir-i tekviniyeye karşı isyanına galebe etmiştir.” 2 Bu dünyada muvaffakiyet fiilî duâya yönelmek, tekâsüli tevekkülden sakınmak ve esbaba teşebbüsün bir nevi fiilî duâ olduğu gerçeğini unutmamaktan geçer. 

Yukarıda zikredilen âyet-i kerîme ve hadis-i şerife sığınarak hiçbir şey yapmadan Allah’ın nusretini ve yardımını beklemek beyhude bir davranıştır. Çünkü Allah yücelik ve kuvveti hakka vermiştir. Lemaat’ta geçen “Bazen iki şeriat evamiri bir şeyde beraber müçtemidir; herbirine bir cihet. Demek tekvini emre itaat ki bir haktır. İtaat galip olur o emrin isyanına ki, bir tavr-ı batıldır. Bir batıla vesile olmuş olursa bir hak, vaktaki galip olsa Bir batıla ki, olmuş o da vesile-i hak Bilvasıta bir hakkın bir batıla mağlubudur. Fakat bizzat değildir.” 3 ifadeleri hak’kın sadece şeri hükümlerle sınırlı olmadığını tekvini emirlere uymanın da bir hak olduğuna işaret etmektedir. Bilimsel çalışmalar, teknolojik gelişmeler, icad ve keşifler hakkın tecellileridir. Kimin yaptığına bakılmaz. Batıl bir mücadelede hak vesileleri kullananlar, hak mücadelesinde batıl vesileler kullananlara çoğu zaman galip gelirler.

Dolayısıyla Müslümanların dünyada mağlûp durumda olmaları batılda olanların kullandığı hak vesilelerin galibiyeti demektir. Hak olan bir vesile, batıl vesileye galiptir. “Dolayısıyla Hak en yücedir” sırrı da tahakkuk etmektedir. Çünkü galip olan yine haktır.

Evamir-i tekviniyedeki ihmalin, bu dünyada geri kalmak başta olmak üzere ağır sonuçlar doğurduğunu İslâm Aleminin mevcut hali göstermektedir.

Öyleyse hem vesile hem hedef hak olmalıdır.

Dipnotlar:

1- Keşfül Hafa 1/127. 2- ESDE s. 513. 3- ESDE s. 708.