Üzerimizde, Allah’ın ve birlikte yaşadığımız insanların olmak üzere hakları vardır. Allah’a karşı haklarımız, O’nu tanımamız, bilmemiz, emirlerini yerine getirmemiz, ibadet ve itaat etmemiz gibi haklardır. Bu haklarda bir kusurumuz olursa tövbe ederiz. Allah tövbeleri çokça bağışlayan, affedendir. Ancak kul haklarına gelince, bu hususta hesaplaşma haksızlık eden ve hak sahibi arasındadır. Yalan, iftira, gıybet, hakaret, ötekileştirme, çevreyi kirletme, haksız kazanç, başkasını zor durumda bırakma, toplumdaki kurallara uymamak, zorbalık vs. gibi sayamayacağımız kadar hak ihlâlleri vardır. Dünyada helâlleşmenin mümkün olmadığı durumlarda bu hakların alacak-verecek dâvâsı ahirette Mahkeme-i Kübrâ’da görülecektir.

Bir gün Peygamber Efendimiz’i (asm) dinleyen sahabeler, bir ara O’nun (asm) mübarek gözlerinden yaşlar süzüldüğünü, sonra da o hâlin yerini bir tebessüm aldığını müşahede ederler. Hz. Ömer dayanamayıp sorar: “Ya Resulallah, bu hâliniz nedir? Neden gözyaşları akıttınız ve neden tebessüm ettiniz?” 

Peygamber Efendimiz (asm) şöyle anlatır: “Bir an mahşerin kurulduğunu müşahede ettim. Ümmetim helâlleşip hakla- şıyordu. Bu arada bir zalimle bir mazlumun hesaplaşması başladı. Zalim karşısında bütünüyle cesaret kesilmiş olan mazlum “Ya Rab! Bu zalimden al hakkımı” diye yalvarıyordu. Zalim de: “Ya Rab, verecek bir şeyim kalmadı, bütün sevaplarım gitti, iflâs etmiş hâldeyim” diye ağlıyordu. Mazlum, “Benim günahlarımı da yüklen öyleyse, zulmün nisbetinde vebalimi al!” teklifinde bulundu. Bu teklif kabul edildi ve zalim Cehennemin yolunu tuttu. Bunu görünce çok hüzünlendim dayanamadım ağladım. Zira o da ümmetimdendi. Tebessüm etmeme gelince; o ümmetim zalim olmasına rağmen bazı iyilikleri de vardı. İşte bu iyi ameli tecelli etti. O, cehenneme doğru giderken Rabbim mazluma: “Başını kaldır da yukarı bak” dedi. Mazlum yukarı bakınca, hayranlıkla seyre daldığı bir köşk gördü. Çevresinde eşsiz güzellikte bahçeler ve sular vardı. “Ya Rab bu hangi Peygamberinin?” dedi. Rabbim de: “Burası Peygamberin değil, başkalarında hakkı olup da onu affedip Cehennemden kurtaran kullarımındır.” buyurdu. Bu defa boynunu büken mazlum: “Ya Rab ne olur şu zalim kardeşimi Cehenneme yollama, onu affedeyim de burasını bana lütfeyle” diye yalvarmaya başladı. Cenâb-ı Hak, “Madem sen onu kul iken affediyorsun, benim affım senden daha az değildir. Ben de iyilikleri hürmetine, günahlarını affediyorum” buyurdu ve o ümmetim de Cehennem yolundan çevrildi. Birlikte Cennetin yolunu tuttular. İşte bu neticeyi görünce üzüntüm sevinç gözyaşlarına ve tebessüme dönüştü.”  1

Ahirette böyle uzun bir hesaplaşma içerisinde üzüntü, azap ve ter dökmektense, bu dünyada kendimizi kul hakkı konusunda sık sık hesaba çekmek, helâlleşmek ve tövbe etmek; alacaklı taraf isek sabretmek, affetmek, mükâfatını Allahtan beklemek doğru olanıdır. Ancak karşı taraf İslâmiyet’e büyük zararları olan zalimlerdense böylelerine hak helâl edilmez. Verdiği zarar umumu kapsadığı için, hak helâl etmek umuma haksızlık olur. Onları Allah’a havale etmek gerek.

Dipnot:

1. Riyâzüs-Sâlihîn, 186.