Rusya’nın Ukrayna’yı işgali üzerine, Finlandiya ve İsveç’in NATO üyelik sürecine gireceklerini, Sizlere 16 Nisan 2022 tarihli “NATO’nun Genişlemesi: Finlandiya ve İsveç’in NATO Üyeliği” başlıklı köşe yazımda arz etmiştim.
Finlandiya makamlarından 12 Mayıs 2022’de yapılan “ülkelerinin gecikmeden NATO üyeliğine başvurması gerektiği” açıklaması NATO üyeliğine karar verdiklerini göstermektedir. İsveçli yetkililerden de birkaç gün içinde benzer bir beyanat bekleniyor.
Rusya’nın Ukrayna’daki işgali hem küresel ekonomiyi olumsuz etkilerken hem de Avrupa ülkelerini NATO üyeliğine yaklaştırıyor. Belki Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de bu kadar hızlı şekilde Moskova aleyhine gelişme yaşanacağını tahmin etmemişti.
Rusya’nın yanı başındaki Finlandiya ve İsveç, uzun süredir herhangi bir askerî kampta yer almamışlardı. Ancak Ukrayna’daki savaş, iki ülkenin kamuoyunu güçlü bir şekilde NATO’ya katılmaya yöneltti. Elbette her iki ülkenin kamuoylarındaki değişim, karar alma sürecini belirleyerek ülkelerinin dış politikalarına da yansıyor. Başka bir anlamda da Ukrayna’daki Rus işgali, Avrupa’daki kutuplaşmayı arttırıyor.
Buna karşılık Rusya, Finlandiya’nın NATO üyeliğinin “kesinlikle bir tehdit” ve güvenliğini sağlamak için “durumu dengelemeye” hazır olduğunu bildiriyor. Birde NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg “Finlandiya’nın üyeliğinin hızlı şekilde tamamlanacağı, en fazla 1 yıl sürebileceğini” belirtiyor. Ancak Stoltenberg’in belirttiği 1 yıllık zaman zarfında, Rusya’nın Finlandiya ve İsveç’e muhtemel misillemesine karşı bu ülkelerin savunmasız kalması tehlikesi söz konusu. Tam bu noktada İngiltere Başbakanı Boris Johnson’un 11 Mayıs 2022’deki açıklaması önemli. Johnson “her iki ülkenin Rusya saldırısına uğramaları halinde, NATO’ya katılmasalar bile, İngiltere’nin Finlandiya ve İsveç’i savunacağını” ifade etmesi Batı’nın ve NATO’nun bu husustaki ciddiyetini gösteriyor.
Johnson’un önce Ukrayna ziyareti sonra Finlandiya ve İsveç’i savunacaklarını bildirmesi ile Batı’nın kararlılığına yorumlanırken, Rusya’nın Ukrayna’nın doğusunda ve güneyindeki saldırılarını azaltmaya yardımcı olmadı. Birde Putin’in Ukrayna’yı işgalinin nedenlerinden birisinin “NATO’nun doğuya doğru genişlemesi” şeklindeki açıklaması hatırlardadır. Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliği ile Johnson’un bu ülkeleri savunacağı söylemi, Putin’e Rus kamuoyuna “çatışmayı Rusya’nın değil, Batı’nın sürdürdüğünü” izah etmesinin de önünü açıyor.
NATO’nun ekonomi, demokrasi, hukuk, insan hakları ve hürriyetlerin en gelişmiş ülkelerden ikisi olan Finlandiya ve İsveç’i üyeliğe kabul etmesinde, ittifaka olumlu katkılar yapacağı anlayışı da mevcuttur. Her iki ülkenin zikredilen özellikleri İslamîlik Endeksi’nden (Yeni Asya, 26.09.2019) ve İnsanî Hürriyet Endeksi’nden (Yeni Asya, 12.02.2022) fazlasıyla anlaşılıyor. Ayrıca Soğuk Savaş’ta, ne Varşova Paktı’na, ne de NATO’ya katılmayıp tarafsızlığıyla uluslararası ilişkilerde “Finlandiyalaşma” kavramının yerleşmesini sağlayan Finlandiya’nın, şimdi tam tersi bir politikayla NATO üyeliğiyle taraf olacaktır.
NATO’ya yeni üyelerin eklenmesi, ülkelerin kendi savunma ve korunmalarına öncelik verdiğine delildir. Ancak yeni üyelerle genişleyen bir NATO’nun, Ukrayna’daki işgalden Rusya’yı caydırıp ya da caydıramayacağını gelişmelerden takip edeceğiz.