Protestolarda işsizlik, yoksulluk, yoksunluk, gelir dağılımı adaletsizliği, konut sorunu, tahrip olan altyapı vb. sosyo-ekonomik sorunlara çözüm beklentisi dile getiriliyor.

Irak Bakanlar Kurulu, göstericilerin taleplerine cevap vermek üzere 6 Ekim 2019 Pazar günü özel oturumda toplandı. Başbakan Adel Abdul Mehdi toplantıda ilk önemli karar paketini açıkladı. 

Paket şu tedbirleri ihtiva ediyor:

1- Valilikler, bütün gelir gruplarındaki gibi düşük gelirlilere de konut tahsisi için başvuru sürecini başlatacaklar.

2- Basra şehrinde 17 bin konutun düşük gelirlilere dağıtımı, 4 haftayı geçmeyecek şekilde tamamlanacak.

3- Valilikler arasında 100 bin konutun inşasını ihtiva eden, yoksul bölgeler öncelik verilerek millî konut programı hazırlanıp uygulanacak.

4- Valilikler, en yoksul gruptaki ailelerin tesbitini yapıp, Bakanlar Kurulu Genel Sekreteryası’na sunacaklar.

5- Maliye Bakanlığı, vatandaşlara dağıtılacak arsalar üzerinde konut birimini belirleyerek, bunu 2020 bütçesine dahil etmek amacıyla Konut Fonu güçlendirilecek. Aynı zamanda konut kredileri Fon Kanunu uyarınca faizden muaf tutulacak.

6- Üç aylık bir süre içerisinde konut yapma imkânı bulunmayan 150 bin kişiye, aylık 175 bin Dinar (toplamda 78 milyar 500 bin Dinar) hibe verilecek.

7- Bağdat’ta iş hacminin 60 milyar Dinar olacağı ticarî bölgeler kurulacak. Kurulacak bu ticarî bölgelerde işverenin en az 2 işsizi istihdam etme sözüne karşılık toplamda 45 bin yeni iş imkânı sağlanacak.

8- Çalışmaya elverişli mezun ve mezun olmayan 150 bin gence, 3 aylık sürede meslekî eğitim verilecek olup, bu eğitim süresince kişi başı aylık 175 bin Dinar burs verilecek. Program boyunca 78 milyar 500 bin Dinar bütçe kullanılacaktır. Kurs sonunda başarılı olanlar Irak’ta faaliyet gösteren şirketlerde istihdam edilecekler.

9- Meslekî eğitim kurslarında başarılı olanlara, Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı aracılığıyla Merkez Bankası tarafından orta ve küçük projelerin geliştirilmesi için 1 trilyon Dinarlık krediler verilecek.

10- Meslekî eğitim kurslarına katılan işsiz gençlere, sanayi sektöründe kullanmaları için arazi tahsis edilecek.

11- Savunma ve İçişleri Bakanlıkları, valiliklerde iş sözleşmeleri iptal edilenleri geri alacak.

12- Eğitim Bakanlığı, 2020 yılı bütçesine uygun olarak, ihtiyaç ve uzmanlık alanlarına göre gönüllü öğretim görevlilerinin danışmanlığında emeklilik işlemleri ve gerekli malî düzenlemeleri gerçekleştirecekler.

13- Tarım Bakanlığı, 31 Aralık 2019 tarihine kadar daha önce çiftçilerin kullandığı Bakanlık mülkiyetinde bulunan tarlalardan kira ücreti almayacak.

14- Valilikler, Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı’nın Sosyal Koruma Daireleri ile koordineli çalışarak, toplamda 600 bin dezavantajlı ailelerin listesini hazırlayarak Sosyal Koruma maaşı almalarına imkân verilecektir.

15- Gösterilerde vefat edenler şehit kabul edilecek ve şehit aileleri de şehitlikten doğan imtiyazlarını kullanacaklar.

16- Sağlık Bakanlığı, göstericiler ile emniyet güçlerinden yaralananların yurtiçi ve yurtdışında tedavilerini üstlenecek.

Bakanlar Kurulu bir sonraki oturumunda da göstericilerin talepleri doğrultusunda reform paketini tekrar görüşüp gerekli kararları almaya devam edeceği bildirildi. Irak hükümetinin aldığı reform kararları protestocuların tansiyonunu düşürür mü? sorusuna cevap vermek için henüz erken. Ancak sokağın nabzının giderek şiddetlendiği de bir gerçek.

Gösterilerin ülke geneline yayılması üzerine Irak’ın Şiî liderlerinden Mukteda Sadr “hükümetin istifasını istedi ve BM gözetiminde seçimlere gidilmesini” önerdi. Bununla birlikte protestolar Irak siyasetini derinden etkiliyor. İslâmcı partilere mesafeli duran ve sivil bir devlet kurulmasını amaçlayan Umma Partisi Başkanı Mithal El-Alusi yaptığı açıklamada “bu rejim, ülkeyi ve insanları uçurumun kenarına ve yolun sonuna getirdi. Başta kamu görevlileri olmak üzere ve bütün siyasetçiler, vatanlarında haklarını barışçıl bir şekilde yaşama hakkını uygulayamadılar. Barışçıl yaşama yerine, şehitlerin kanını tercih ettiler. Saddam Hüseyin’den sonra en şiddetli gösterilerin gerçekleştiğini” bildiren El-Alusi “siyasî süreçten çekildiğini” aktardı.

Irak’ta yaşananlar uluslar arası kuruluşlarında gündeminde. BM Irak Özel Temsilcisi Jenin Hennes-Blachart “Bağdat’ta ve diğer bölgelerdeki gösterilerde şiddet konusundaki endişelerimizi belirtmek istiyorum. Göstericiler ve güvenlik güçleri arasındaki kayıplardan derin üzüntü duyduğunu ve herkesin yasalara uygun olarak hürce konuşma hakkı vardır. güvenlik kuvvetleri yasaları ve düzeni korurken vatandaşları, kamu ve özel mülkleri korurken barışçıl gösterilerin güvenliğini de sağlamalarının” gerekliliğini vurguladı.

Irak Ulusal Hikmet (Bilgelik) Hareketi Başkanı Ammar el-Hakim ise “göstericilerin meşrû taleplerini dinlemenin önemine” değindi. El-Hakim, eski Cumhurbaşkanı Fuad Masum ile yaptığı görüşmede “Irak’taki siyasîleri ve hükümeti yolsuzlukla mücadeledeki sorumluluklarını hatırlatarak, toplumsal hizmetlerin ve yasaların önemi” hakkında çağrıda bulundular. El-Hakim ve Masum, protestoculara karşı şiddet kullanılmasını kınayarak, meşrû taleplerin Anayasa uyarınca yerine getirilmesinin gerektiğini” vurguladılar.

Irak hükümetinin reform çabaları göstericilerin ve ülkenin ne kadar yararına olacağına ileri günlerdeki gelişmelerden anlayacağız. Ancak hem bir takım siyasilerin tepkisi, hem de Sadr gibi etkili dinî liderlerin seçim çağrıları dikkate değerdir. Protestolar yatışmaz ise, Irak’ta hükümetin görevi bırakıp seçimlere gidilmesi ihtimaller arasındadır.