Trump’ın anlaşma hakkındaki açıklamasının, 13 Ağustosta, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve BAE Veliaht Prensi Şeyh Muhammed Bin Zayid Al Nahyan arasındaki üçlü görüşme sonrasında geldiği bildiriliyor.

İsrail ve BAE’nin ABD’nin arabuluculuğuyla “ilişkilerin tamamen normalleşmesi” için anlaşmaları, Filistin tarafından “arkadan bıçaklama” şeklinde tanımlanıyor. Çünkü Trump’ın açıklamasında “İsrail, işgal altındaki Batı Şeria’daki Filistin topraklarının ilhakını ertelemeyi kabul ettiğini, ancak planın masada kaldığını” belirtiyor. Trump “daha fazla Arap ve Müslüman ülkenin BAE gibi anlaşma yolunu takip etmesini umduğunu” kaydetti. İlhakın ertelemesi ise, BAE’nin İsrail’le anlaşma nedeni gösteriliyor. 

Netanyahu da anlaşmayı “dış politikada zafer” olarak değerlendiriyor. İsrail’de kırılgan bir koalisyon hükümetine liderlik eden ve yolsuzluk suçlamalarıyla yargılandığı bir dönemde gelen “anlaşma zaferi”, Netanyahu’ya kendi kamuoyunda nefes aldırabilecek unsur şeklinde yorumlanıyor. Hatta Trump’ın 13 Ağustos’taki beyanatından sonra, Netanyahu’nun diğer partilerle yapılan koalisyon görüşmelerinde ilerleme kaydettiği haberleri basına yansıdı.

Diğer taraftan anlaşma karşısında, Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Yürütme Kurulu Üyesi Ahmad Majdalani “bu durum Filistin tarihinde kara bir gündür” dedi. Bununla birlikte Gazze’yi kontrolünde tutan Hamas’ın sözcülerinden Fawzi Barhoum da “ABD-İsrail-BAE anlaşması tehlikelidir. İsrail’in işgal suçlarının ve ihlallerinin ödülü anlamına gelir. Anlaşma, İsrail’i halkımıza ve Kutsal yerlerimize karşı daha fazla suç işlemeye teşvik edecektir” biçiminde değerlendiriyor. Filistin Haber ve Bilgi Ajansı WAFA’ya göre, Devlet Başkanı Mahmud Abbas 13 Ağustos günü anlaşmanın görüşülmesi için acil toplantı çağrısında bulundu. Yapılan acil toplantının ardından Abbas’ın Sözcüsü Nabil Ebu Rudeinah, Filistin TV’de “anlaşma Kudüs’e ihanettir” başlıklı açıklamayı okudu. Rudeinah ayrıca “Arap Ligi ve İslam İşbirliği Örgütü’ne acil çağrı” yaptı. Böylece Filistin tarafının, anlaşmayı kabul etmediği belirtiliyor. 

Anlaşma hakkında, İsrail ve BAE yakınlaşmasının yeni olmadığı aktarılıyor. İsrail istihbarat servisi Mossad’ın, İsrail’in Korona ile mücadele ihtiyaç duyduğu bir takım ekipmanları satın aldığında da, İsrail ve BAE’nin son dönemlerde Korona konusunda gizlice işbirliği yaptıkları uluslararası gündemde yerini almıştı.

Bölge ülkelerinin İsrail’le normalleşme veya yakın ilişki girişimleri yeni değil. Trump’ın 20 Mayıs 2017’de Suudi Arabistan ziyareti sonrasında, Suudi, Bahreyn ve Umman’ın İsrail’le ilişkilerinde yakınlaştıkları görülmektedir. Özellikle Mısır, Ürdün ve son olarak BAE’nin ilişkisi ciddi boyutlara ulaştı.

İsrail ve BAE arasındaki anlaşmanın ne oranda gerçekleşeceğini, gerçekleştiği kadarıyla bölgedeki etkisi, anlaşmanın içeriği netleştikçe bölgedeki silahlı unsurların tepkisi, diğer bölge ülkelerinin de İsrail’le benzer bir anlaşmaya varıp varmayacakları tartışma konusudur. Asıl merak edilenin ise, anlaşma ile İsrail-Filistin sorununun farklı bir dönemin kapısının aralanma ihtimalidir.