Zirve Ukrayna’daki savaş, Rusya-ABD’nin Alaska görüşmesi, ABD Başkanı Donald Trump’ın bir grup Avrupa liderleriyle Ukrayna hakkındaki toplantısı, İsrail’in devam eden Gazze işgali, ABD’nin Venezuela’nın yakın deniz sahasına savaş gemisi ve asker konuşlandırması gibi gelişmelerin sıcaklığında gerçekleştirildi.

Tianjin’deki zirveye ŞİÖ üyesi olsun olmasın birçok devlet başkanının katılması ve ardından Pekin’de 3 Eylül 2025’te İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin 80. yıldönümünde Çin ordusunun büyük çapta askerî törenleri düzenlendi. Törenler Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Kuzey Kore lideri Kim Jong-un ilk defa birlikte katıldıkları program olmasından dolayı da önemli. Törenlerde bir anlamda Çin ve Sovyetler Birliği’nin, İkinci Dünya Savaşı’nda Almanya ve Japonya’yı yenilgiye uğrattıklarına dikkat çekiliyor.

Sovyetler Birliği’nin 1991’de dağılmasıyla birlikte, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra başlayan iki kutuplu dünya düzeni sonlanmıştı. Böylece ABD’nin başını çektiği tek kutuplu düzenden bahsedilmeye başlanmıştı. Bununla birlikte ŞİÖ zirvesinden Washington’a “ABD’nin tek kutupluluk iddiasının sonuna gelindiğinin” mesajı verildi. Zaten son dönemlerde uluslararası sistemde çok kutupluluk veya kutupsuzluk tartışılıyordu.” Ancak Çin’in törenlerdeki gövde gösterisiyle, büyük bir ekonomik-askerî güç olarak belirdiğine ve çok kutupluluk veya kutupsuzluk tartışmalarına ek, “Çin’in de yeni bir kutup olma yolunda ilerlediğine” ihtimal veriliyor. 

Yine Tianjin’de Putin, Şi ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi “gerçek çok taraflılık çağrısında bulunarak” küresel düzenin ihtimalleri üzerinde durmuşlardı. Böylece değişim içerisindeki dünyada, Küresel Güney’in “yeni, çok taraflı düzenine katkı yapmasının zamanının geldiği” vurgulanıyor. ŞİÖ toplantısında Şİ, Trump’ın ismini zikretmeden diğer ülkelerin “zorba davranışlarını” eleştirirken, “Soğuk Savaş zihniyetine karşı çıkmaya ve yeni daha adil bir gerçek çok taraflılık modelini inşa etmeye” çağırdı. Fakat Çin’deki güç gösterisi, Yeni Soğuk Savaş yorumlarına da yol açıyor. Aynı zamanda Çin’in 1970’lerden itibaren “diğer ülkelerin içişlerine karışmama ve üçüncü ülkeler arasındaki çatışmalara dahil olmama” ilkesini terk etmeye başladığı kuvvetle muhtemeldir.

Putin, ŞİÖ ve Pekin’deki görüşmelerde Alaska Zirvesi sonrasında uluslararası arenada yalnız olmadığını da gösterdi. Ayrıca Pekin’de Rusya-Çin arasında “Sibirya Gücü-2 Doğalgaz Boru Hattı’nın yapımı için anlaşmaya” da varıldı. Anlaşma, iki ülke ilişkilerinin geliştirilmesindeki adımlardandır.

Trump’ın yeni gümrük tarifelerini 26 Ağustos 2025’te uygulamaya başlamasıyla, Rusya’nın en büyük petrol alıcılarından Hindistan’a baskısı, ŞİÖ zirvesinde Yeni Delhi’yi Rusya ve Çin’e daha da yakınlaştırdı. Başka bir ifadeyle ABD’nin Asya-Pasifik’te Çin’e karşı denge unsuru seçtiği Hindistan özelindeki politikasının sonuna gelindiği söylenebilir.

Trump sergilediği davranış, tavır, üslup ve politikalarla Çin’e karşı ticaret savaşında, Hindistan başta olmak üzere potansiyel müttefiklerini ABD’ye yabancılaştırdı. Avrupa ise, Ukrayna’daki savaştan dolayı ABD’ye bağımlılıkta rehin durumdaki, ŞİÖ zirvesini uzaktan izlemekle yetindiler. Yani Modi-Putin-Şi üçlüsünün kameralara yansıyan samimi görüşmelerinden de, ABD-Avrupa’nın kuruluşunun dışında kalabilecekleri muhtemel yeni uluslararası düzen tartışılıyor.

Uluslararası sistemin kurallarının artık Transatlantik bloğunun tekelinde olmadığı bir süreç söz konusu. Elbette ABD hegemonyasından rahatsızlıklar mevcut. Muhtemel Yeni Soğuk Savaş’ın bir kutbu Çin-Rusya-Kuzey Kore olacaktır. Ancak Pekin-Moskova-Pyongyang bloğundan henüz somut sonuçlar elde edilmiş değil. Yine de yeni kutup ve uluslararası sistem tartışmalarını başlattıkları kesin.