ŞİÖ, NATO gibi Batılı ittifakların tesirini sınırlamak amacıyla kurulmuştu. Üye sayısının artmasıyla daha geniş bir coğrafyada etkili olmaya çalışan ŞİÖ’nün, şu ana kadarki en geniş katılımlı toplantısının Çin’in ev sahipliğinde yapılması dikkat çekiyor. Çünkü Rusya, Çin, İran, Kuzey Kore gibi ABD’nin rakiplerinin Tianjin’de toplanmaları, Washington’a verilen net mesaj hükmünde. Son dönemde ABD’yle ilişkileri bozulan Hindistan’ı da unutmamak gerek.

ŞİÖ başlangıçta bir güvenlik işbirliği grubuyken, giderek daha fazla ekonomik ve siyasî gündemlere yöneliyor. Çin, ŞİÖ Kalkınma Bankası kurulması ve teknolojide kullanılan değerli toprak elementlerinin çıkarılması hususunda yeni finansman düzenlemeleri için çabalıyor. Bunda ABD’nin dış yardımları azaltması ile ekonomik yaptırımları arttırması oldukça etkili. Böylece Çin, uluslararası kalkınma finansmanı ve bölgesel ekonomik işbirliğindeki pozisyonunu güçlendiriyor.

Ayrıca ABD Başkanı Donald Trump’ın büyük bir iştahla gümrük vergilerini yükselterek ve ülkesinin etrafına gümrükten duvarlar inşa ettiği bir dönemde, Çin’in Asya ve Küresel Güney’de ticaret-teknoloji merkezi özelliğiyle dengeleyici rol oynama girişimleriyle dikkat çekiyor. Böylece Pekin yönetimi, uluslararası piyasalarda Trump’ın gümrük duvarlarından kaynaklı istikrarsızlıktan yararlanmaya yöneliyor. Trump’ın politikalarındaki anlık değişimler, belirsizlikler ve istikrarsızlıklar yüzünden, Tianjin’e katılan devletlerin finans-ticarette partnerlerini çeşitlendirme arzuları görülmektedir.

ŞİÖ üyesi Hindistan’ın da ABD’yle ilişkileri bir süredir olumsuz seyrediyor. Hindistan Başbakanı Narendra Modi 13 Şubat 2025’te Beyaz Saray’ı ziyaret etmişti. Ancak ABD ve Avrupa’nın Ukrayna’daki savaşta Rusya’ya karşı uyguladığı yaptırımlar biliniyor. Trump’ın Yeni Delhi’ye yeni gümrük tarifelerini 26 Ağustos 2025’te uygulamaya başlamasıyla, iki ülke ilişkileri bozuldu. Trump’ın gümrük vergilerini arttırmasında Ukrayna’daki savaşı sonlandırılması hakkında Rusya’nın en büyük petrol alıcılarından Hindistan’a baskı yaptığı anlaşılıyor. Kimilerine göre ceza niteliğindeki bu baskının, Hindistan-ABD ilişkilerini daha da sarsacağı ihtimaldir. Tianjin’de Modi’nin Rusya Devlet Başkanı Putin ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’le ikili görüşmelerinde, ABD’nin gümrük tarifeleri ve Asya-Pasifik’teki askerî varlığının ele alındığı kuvvetle muhtemeldir.

Ayrıca Hindistan-Çin arasında Keşmir hattı boyunca 6 bölgede toprak/sınır anlaşmazlığı yaşanıyor. Taraflar 20 Ekim–20 Kasım 1962’de bir ay boyunca savaşmışlardı. En son çatışmalar ise 2020-2021’de yaşanmıştı. Fakat Yeni Delhi, ŞİÖ üzerinden Pekin’le zorlu ilişkilerini geliştirmeyi amaçlıyor. Aynı zamanda Yeni Delhi, Moskova’yla güçlü ilişkilerini de derinleştirmenin peşinde.

Bununla birlikte 2017’de ŞİÖ’ye üye olan Hindistan ve Pakistan’ın 23 Nisan–10 Mayıs 2025 tarihlerinde savaş düzeyindeki çatışmaları hatırlardadır. İki ezeli rakibin, ŞİÖ çatısında bir araya gelmeleri de Moskova ve Pekin hattının başarısı olsa gerek.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hem Başbakanlığı, hem de Cumhurbaşkanlığı döneminde “Türkiye’nin ŞİÖ’ye üye olması durumunda AB üyelik sürecinden vaz geçebileceğini” açıklamıştı. Erdoğan’ın 2016’daki benzer ifadelerinin sonrasında 15 Eylül 2022’deki ŞİÖ zirvesine davet edilmesiyle, Türkiye ŞİÖ’yle en üst düzeyde ilişkiye geçmişti. Böylece ŞİÖ’nün Türkiye açısından AB veya NATO’ya alternatifliği tartışılmıştı.

Tianjin’den ABD’ye verilen net mesaj “ABD’nin tek kutupluluk iddiasının sonuna gelindi”. Artık uluslararası sistemde çok kutupluluk veya kutupsuzluk tartışılıyor. “ABD, Trump’ın istikrarsız açıklamalarıyla ve militarizasyonunu derinleştirerek üstünlüğünü tekrar kazanamayacağı” muhtemel bir süreçtedir.