Girişte Birinci Kısmın ahirinde şeâir-i İslamiyeden bahsedildiği, bu İkinci Kısımda şeâir içinde en parlak ve en muhteşem olan Ramazan-ı Şerifin pek çok hikmetinden, dokuz nükte halinde, dokuz hikmetinden bahsedileceği belirtiliyor. Ardından besmele ve Ramazanla ilgili olarak “O Ramazan ayı ki insanlara doğru yolu gösteren, apaçık delillerini taşıyan ve hak ile bâtılın arasını ayıran Kur’an, o ayda indirilmiştir”1 ayeti verildikten sonra Birinci Nükte’nin ilk cümlesi olarak şöyle deniliyor: “Ramazan-ı Şerifteki savm, İslamiyet’in erkân-ı hamsesinin birincilerindendir.”2

Sözlükte sütun, ana direk, esas anlamındaki “rükün” kelimesinin çoğulu olan erkân “beş” anlamındaki “hamse” kelimesiyle birlikte “erkân-ı hamse” terkibi olarak “İslam’ın beş esası” mânâsına geliyor. Bu da meşhur iki hadis-i şerife göndermeyi içeriyor. İlki Cibril hadisi diye bilinen olan bir rivayettir. Bu rivayette Peygamber-i Zîşan’a (asm) “İslam nedir?” diye soruluyor. Resulullah (asm) da şöyle cevap veriyor: “İslam; Allah’tan başka ilah olmadığına, Muhammed’in Allah’ın resulü olduğuna şehâdet etmen, namazı dosdoğru kılman, zekâtı vermen, Ramazan orucunu tutman ve gücün yeterse Beyt’i hac etmendir.”3 İkinci hadis ise Resulullah’ın (asm) “İslam’ın şartları” diye iştihar etmiş olan şu sözüdür: “İslam beş temel üzerine kurulmuştur: Allah’tan başka ilah olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın resulü olduğuna şehâdet etmek, namaz kılmak, zekat vermek, hacca gitmek ve Ramazan orucunu tutmak.”4

Bakıldığında, her iki hadis de hemen hemen aynı olup İslam’ın temel umdelerini başka bir ifadeyle olmazsa olmazlarını ifade ediyor. Bunların ilki ulûhiyete ve nübüvvete iman demek olan şehâdeteyni tasdik, diğerleri ise dört ana ibadeti teşkil ediyor. O halde bir kimsenin Müslüman olabilmesi için önce ana temel mesabesinde olan Allah’ın varlığına-birliğine, Hz. Muhammed (asm)’ın risaletine katî olarak inanması gerekiyor. Ardından bu imanın gereği olarak namazını kılması, malî bir ibadet olarak zekâtını vermesi, Ramazan’da farz olan orucu tutması ve şartları uygunsa hacca gitmesi icap ediyor. 

İşte müellifin ifadesiyle Ramazandaki oruç, İslam’ın bu beş ana esasının birincilerinden olduğu için özel bir önem taşıyor. Ramazan orucunu tutan bir kimse, diğer esasları da yerine getirdiğinde kendi İslam binasını ayakta tutmuş oluyor; sarsılmaktan, yıkılmaktan koruyor. -Allah korusun- mazereti olmadığı halde Ramazan ayına karşı duyarsız kalıyor, oruç ibadetini ihmal ediyorsa İslam binasının ana sütunlarından birisini yıkmış oluyor. 

Burada şunu da kaydetmek gerekir ki, bu beş esastan ilki olan iman ne kadar güçlü olursa, bunun başta namaz ve oruç olmak üzere ibadetlere yansıması o kadar güçlü oluyor. Bu bakımdan hem imanımızı takviye eden hem ibadet şuurumuzu artıran Kur’an-ı Hakim’i ve onun ahir zamandaki mühim bir tefsiri olan Risale-i Nurları tefekkür ederek bolca mütalaa etmek gerekiyor.         

Dipnotlar:

1- Bakara 2/185.

2- Mektubat (İstanbul 2020, YAY), s. 395.

3- Buharî, “İman”, 1.

4- Müslim, “İman”, 19-22.