Herkesin bir fikri var. İşte sulh-u umûmî, aff-ı umûmî ve ref’-i imtiyaz lâzım. Tâ ki, biri bir imtiyaz ile başkasına haşerat nazarıyla bakmakla nifak çıkmasın.
Fahr olmasın, derim: Biz ki hakikî Müslümanız; aldanırız, fakat aldatmayız. Bir hayat için yalana tenezzül etmeyiz. Zira biliyoruz ki, “İnneme’l-hîletü fî terki’l-hıyel” [En birinci hile, hileleri terk etmektir].
Fakat meşrû, hakikî meşrûtiyetin müsemmasına ahd ü peyman ettiğimden, istibdat ne şekilde olursa olsun, meşrûtiyet libası giysin ve ismini taksın; rast gelsem sille vuracağım.
Fikrimce meşrûtiyetin düşmanı, meşrûtiyeti gaddar, çirkin ve hilâf-ı Şeriat göstermekle, meşveretin de düşmanlarını çok edenlerdir. “Tebeddül-ü esma ile hakaik tebeddül etmez.”
En büyük hata, insan kendini hatasız zannetmek olduğundan, hatamı itiraf ederim ki; nâsın nasihatini kabul etmeden nâsa nasihati kabul ettirmek istedim. Nefsimi irşad etmeden başkasının irşadına çalıştığımdan emr-i bi’l-ma’rufu tesirsiz etmekle tenzil ettim. Hem de tecrübe ile sabittir ki, ceza bir kusurun neticesidir. Fakat bazen o kusur, işlenmemiş başka kusurun suretinde kendini gösterir. O adam masum iken cezaya müstahak olur. Allah musîbet verir, hapse atar, adalet eder. Fakat hâkim ona ceza verir, zulmeder.
Ey ulü’l-emir! Bir haysiyetim vardı; onunla İslâmiyet milliyetine hizmet edecektim; kırdınız. Kendi kendine olmuş istemediğim bir şöhret-i kâzibem vardı; onunla avama nasihatimi tesir ettiriyordum, maa’l-memnuniye, mahvettiniz. Şimdi usandığım bir hayat-ı zaifim var. Kahrolayım, eğer idama esirgersem. Mert olmayayım, eğer ölmeye gülmekle gitmezsem. Sureten mahkûmiyetim, vicdanen mahkûmiyetinizi intâc edecektir.Bu hal bana zarar değil, belki şandır. Fakat millete zarar ettiniz. Zira nasihatimdeki tesiri kırdınız. Sâniyen, kendinize zarardır. Zira hasmınızın elinde bir hüccet-i kàtıa olurum. Beni mihenk taşına vurdunuz. Acaba fırka-i hâlise dediğiniz adamlar böyle mihenge vurulsalar, kaç tanesi sağlam çıkacaktır? Eğer meşrûtiyet bir fırkanın istibdadından ibaret ise ve hilâf-ı Şeriat hareket ise, “Bütün dünya, cin ve ins şahit olsun ki, ben mürteciyim!” [Arabî ibarenin meali] Zira, yalanlarla ittihad yalandır. Ve ifsâdât üzerine müesses olan ism-i meşrûtiyet, fâsiddir. Müsemma-i meşrûtiyet; hak, sıdk, muhabbet ve imtiyazsızlık üzerine beka bulacaktır.
B. S. Nursî Tarihçe-i Hayatı, s. 82-83
LÛGATÇE:
emr-i bi’l-ma’ruf: İyiliği emretme.
fâsid: Bozguncu, doğru olmayan, bozuk, müfsid, yanlış olan.
fırka-i hâlise: Saf, temiz topluluk.
hüccet-i kàtıa: Doğruluğu kesin olan delil.
imtiyazsızlık: Ayrımcılık yapmamak; eşitlik.
istibdat: Kànuna ve nizâma tâbî olmayan, keyfî, baskıcı yönetim; zulüm ve tahakküm.
mürteci: Gerici.
müsemma: Bir isimle isimlendirilen mana, hakikat.
müsemma-i meşrûtiyet: Meşrûtiyet olarak isimlendirilen mana, hakikat.
nâs: İnsanlar.
ref’-i imtiyaz: Ayrımcılığı kaldırmak.
sâniyen: İkinci olarak.
sıdk: Doğruluk.
sulh-u umûmî: Genel barış.
şöhret-i kâzibe: Yalancı şöhret.
tebeddül-ü esma: İsimlerin değişmesi.
ulü’l-emr: İdâreci, yönetici, devlet reisi.