Bugün de ruhumuzun rotasını Mısır’a çeviriyoruz. Mısır'daki "ilk Türk devleti" olarak bilinen Tolunoğulları devletinin kurucusu Ahmet bin Tolun tarafından yaptırılan Tolunoğlu Ahmet Camii, kendine özgü mimarisiyle dikkat çekiyor. Cami başşehir Kahire'de bulunuyor. Türklerin Mısır'a bıraktığı en önemli kültür miraslarından biri olan Tolunoğlu Ahmet Camii, Türklerin Orta Asya mimarisinin bir yansıması olarak da değerlendiriliyor.
Samarra üslûbunun devamı
Bu eski ve miras olan yapının özelliklerine baktığımızda, mimarisi ve süslemeleriyle Abbasi geleneğini, devam ettiren bir eser olduğunu görüyoruz. Tamamen tuğladan inşa edilen külliye, cami, hastane, eczane ve iki hamamdan oluşuyor. Yapıya ait bir kitabe bulunuyor. Söz konusu kitabede yapının hicri takvime göre 265 yılında (milâdî 879) tamamlandığı bilgisi yer alıyor. Kûfe planlı cami, ortada kare formlu üç kenarı revaklarla çevrili bir avlu ve bu avluyu kuşatan sahınlardan oluşuyor. Dış avluya 19 kapıdan girilen külliyenin iç avlusuna da başka 19 kapıdan geçiliyor ve buradan harime giriş sağlanıyor. Caminin Kahire'de bol miktarda taş bulunmasına rağmen tuğla malzemeyle yapılması, en önemli özelliklerinden. Bu durum Samarra üslûbunun devamının işareti olarak görülmekte. Minarenin sarmal bir formda inşa edilmesi de Samarra Camii'nden esinlenildiğini gösteriyor.
“Mısır sel alsa da cami kuru kalsın”
Camiye ait 2 rivayet bulunuyor. Bunlardan bir tanesi caminin yapılışıyla ilgili. Ahmet bin Tolun, çölde giderken yanındaki çalışanlarvvdan birinin atının ayağının takılması sonucu düştüğünü görür. Durarak atın ayağının takıldığı yere bakan Tolunoğu, orada bol miktarda altın olduğunu fark eder ve bunları çıkarttırır. Söz konusu altınları hayırlı bir işte kullanmak için Bağdat’ta bulunan zamanın halifesi Ebul Abbas el-Mutemed'e bir mektup gönderen Tolunoğlu, Halife'nin onayının ardından bu parayla bir şifahane (Beymaristan) inşa etmeye karar verir. Şifahaneyi inşa ederken daha büyük bir define bulunmasının ardından buraya külliye yapılmasına karar verilir. Külliyeyi bu define ile yaptıran Tolunoğulları devletinin kurucusu Ahmet bin Tolun, inşaattan arta kalan parayı ise vakfeder. Camiyle ilgili diğer bir husus ise, Ahmet bin Tolun, caminin sarp kayaların bulunduğu yüksek bir yere yapılmasını ister. Bunun sebebi sorulduğunda ise Tolunoğlu, "Öyle bir yere inşa etmeliyim ki Mısır'ı sel alsa da cami kuru kalsın, bütün Mısır yansa da ateş camiye dokunmasın" der.