Hatta bir süre sonra uzaktan mı yakından mı baktığınızı ayırt edemez hale geliyorsunuz. Yani küçük ölçeği gördükten sonra, büyük ölçeği görmemiş olsanız bile hakkında öngörüde bulunabilirsiniz. Nitekim geceden sonra sabah, kıştan sonra bahar geldiği gibi, "haşir" de aynı şekilde gelecek diyebiliriz; bu örüntüleri yakalayarak geleceğe dair öngörülerde bulunabiliriz.

İnsanlığın nasıl yaratıldığını merak eden biri, tek bir insanın yaratılış evrelerini inceleyerek bu süreci daha iyi anlayabilir. İşte bu noktada enfüsî ve afakî tefekkür arasındaki muazzam fark daha net bir şekilde görülebilir.

Mesela, insanlar azgınlaşınca İlâhî gazabın gelmesi bir âdetullahın tecellisidir. İnsanlar azgınlaşır, İlâhî gazap gelir ve insanlar aklını başına alır. Sonra insan unutur, tekrar azgınlaşır ve yeniden İlâhî gazap gelir.

İşte bu fraktal örüntüyü yakalayan insan şunu fark eder: Daha önceleri insanlar ne zaman azgınlaşmışsa İlâhî gazap gelmiştir. Şimdi de azgınlaştıklarına göre İlâhî gazabın gelmesi yakındır ve bu öngörüsü doğru çıkar. Bu, gaybı bilmek değil, âdetullah dairesindeki fraktal örüntüleri iyi gözlemleyebilmektir.

Kur'ân, helâk olan kavimlerin kıssalarını tekrarlayarak bu örüntülerin anlaşılmasını sağlar. Bu tekrarlardan net bir şekilde anlaşılır ki, bu helâklar tekerrür edebilir. Eğer Kur'ân okumayı bilmiyorsan, yeryüzünü gezdiğinde nice helâk olmuş kavim göreceksin. O kavimlerin tarihine dikkatle baksan, hepsinin ortak paydasının azgınlaşmak olduğunu fark edeceksin.

Konuyla ilgili derinlemesine bilgi edinmek isteyen araştırmacılara 'Kaos Teorisi' ve 'Fraktal Geometri' üzerine çalışmalar yapmalarını tavsiye ederim.

İşte bundan dolayı yağmurun ne zaman yağacağını, ceninin mahiyetini, yarın ne kazanacağını, ne zaman öleceğini veya kıyametin ne zaman kopacağını kesin olarak bilmek mümkün değildir. Ancak belirli örüntüleri takip ederek bazı tahminlerde bulunmak mümkündür.

Geleceğin belirsiz olması ve kimse tarafından bilinememesi bazı insanların avantajlı hale gelmesini sağlamaktadır. Bazıları avantajlı konuma gelmeseydi, hayat bu kadar heyecanlı olmazdı.

Çünkü yarın ne kazanacağını önceden bilen insanlar motivasyonunu ve heyecanını kaybeder, çalışmayı bırakırdı. Bu durum, ölümünü bilen insanın yaşayamayacağı gibi, geleceğini önceden bilen insanın da çalışmayı terk edeceği sonucunu ortaya çıkarır.

Peki, geleceği tahmin etmek mümkün mü? Geleceği doğru tahmin edebilenler kuşkusuz avantajlı hale gelebilir, ancak bizim mevcut matematiksel bilgimizin buna yetmediği de kesindir.

O halde, geleceği tahmin etmeye çalışmak yerine küçük ölçekli örüntüleri keşfetmeye ve bunları büyük ölçeğe taşımaya gayret etmeliyiz.

Hayat, tahmin edilemezliğin ve sürprizlerin ta kendisidir. Geleceği anlamak için çaba sarf etsek de, küçük değişkenlerin dev sonuçlar doğurduğu bir kâinatta yaşıyoruz. Peki ya siz? Hayatınızda bir "kelebek etkisi" yaşadınız mı? Hiç küçük bir değişimin size inanılmaz fırsatlar açtığını veya beklenmedik sonuçlar doğurduğunu gözlemlediniz mi?