Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi’nin 24 Mart 2021 tarihli Suudi Arabistan ziyareti bu açıdan önemli. Yi, ziyaretinde Ortadoğu’da güvenlik ve istikrar için 5 maddelik bir girişim açıkladı. Bunlar bölge ülkeleri arasında karşılıklı saygı, Suriye ve Yemen’de çözüm çabalarına destek, İsrail-Filistin sorununa iki devletli çözüm, İsrail-Filistin konusunda Çin’de diyalog toplantıları yapılması, nükleer silâhların engellenmesi şeklinde sıralanıyor.

Yi, Suudi Arabistan’ın, Yemen’deki çatışmanın çözümünde oynadığı rolü desteklediklerini belirtiyor. Yemen’de Suudi barış girişiminin ülke genelinde ateşkesi ve Husiler’in kara, deniz ve hava bağlantılarının yeniden açılması hedefleniyor. Bununla birlikte Yi, İsrail-Filistin meselesinin iki devletli çözümü için taraflara dâvetiye göndereceklerini ve Çin’de diyalog masası kuracaklarını bildiriyor. Birde Yi, Ortadoğu ülkelerinin nükleer silâhlardan arınmaları hususunda çabaları destekleyeceklerini kaydediyor.

Ayrıca Yi, 24 Martta Riyad’da, Suudi Dışişleri Bakanı Faysal bin Farhan El Suud ile görüşmelerde bulundu. Görüşmede Çin’in Kuşak-Yol Girişimi ile Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyonu arasındaki sinerjiyi derinleştirmeye hazır olduğu, iki ülke arasında ticarî işbirliğini teşvik etmek üzere Çin-Suudi Üst Düzey Ortak Komitesi’nin çalıştırılması gerektiği vurgulandı. Buna ek olarak büyük yatırım projeleri, 5G, yapay zekâ vb. konular gündem edildi. Çin’in, Suudi Arabistan ekonomisinin çeşitlendirilmesi ve sürdürülebilir kalkınma gayretlerinde yardım edeceği de aktarılıyor. Her iki ülke Çin-Arap Zirvesi hazırlıkları içerisinde olduğu ifade ediliyor. Birde Yi, 25 Martta Neom’da, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Salman’la da benzer başlıkları ele almıştır.

Diğer taraftan Yi, 25 Martta Ankara’da, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’yla yaptığı görüşmede “Çin’in, Türkiye’nin egemenlik ve bağımsızlığına saygılı olduğunu; Korona salgını döneminde iki ülkenin karşılıklı yardımlaştığı; işbirliğinin ilerletilmesi; Sincan’daki gelişmelerin özünde şiddet, terörizm ve ayrılıkçılıkla mücadele etmek olduğunu” söylemesi de dikkat çekiyor. Yi, 26 Martta da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile de görüştü.

Yi’nin bir sonraki durağı İran oldu. 27 Martta, İran’da Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’le bir araya gelen Yi, aynı gün imzalana kapsamlı bir ekonomi ve güvenlik anlaşması uyarınca, büyüyen ekonomisini desteklemek için istikrarlı bir petrol arzı karşılığında İran’a 25 yıl boyunca 400 milyar dolar yatırım yapılmasını kabul etti. Anlaşma, Çin’in, Ortadoğu’da etkisini derinleştirebileceği ve ABD’nin, İran’ı tecrit etme çabalarını sekteye uğratabileceği ileri sürülüyor. Fakat ABD’nin, İran’la ilgili nükleer programındaki anlaşmazlık tam çözülmeden, Çin’le imzalanan Anlaşma’nın ne oranda uygulanabileceği de henüz net değil.

ABD’nin yeni Başkanı Joe Biden, eski Başkan Donald Trump’ın geri çekildiği 2015 yılında imzalanan İran Nükleer Anlaşması’nı tekrar yürürlüğe koymaya çalışması da gündemde. Hem ABD’nin 2015 yılı Anlaşması hem de Çin’in yeni imzaladığı Anlaşma ile her iki ülkenin, İran’ı kendi anlaşma şartlarına uygun hale getirmek için eş zamanlı adımları şeklinde değerlendiriliyor.

Çin’le yapılan Anlaşmayı, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin Danışmanlarından Hesamoddin Ashena, Twitter hesabından “başarılı bir diplomasi örneği, izolasyonda kalmamak için koalisyonlara katılma” gücünün bir işareti yorumunda bulundu. Bununla birlikte İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Saeed Khatinzadeh de, Anlaşmayı, “gelecek yüzyıl için ilişkilerin eksiksiz bir yol haritası” biçiminde değerlendiriyor. Zarif ise, Çin’i “zor günlerin dostu” olarak tanımlıyor.

Öte yandan Çin, İsrail-Filistin arasında doğrudan görüşmelere ev sahipliği yapmaya da hazır. Bu söylem, bölgede ABD egemenliğinin, barış ve kalkınmayı engellediğine atıf yapıyor. Yi’nin Suudi Arabistan, Türkiye ve İran ziyaretlerinden sonra Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Umman’a da gitmesi planlanıyor. Çin’in ilerleyen süreçte, Kuşak-Yol Girişimi üzerinden Ortadoğu’da etkinliğini arttıracağı kuvvetle muhtemeldir.