Uluslararası kamuoyu Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline odaklanmış vaziyette. Ancak Ukrayna’daki gelişmeleri takip ederken, dünyanın diğer bölgelerinde olan bitenleri de izlemek gerekiyor. Somali’de 15 Mayıs 2022’de yapılan seçimler bunlardan biri.
Seçimlerde Barış ve Kalkınma Partisi Başkanı Hasan Şeyh Mahmut ikinci kez Somali’nin Cumhurbaşkanı seçildi. Mahmut daha önceki 10 Eylül 2012 seçimlerinde de Cumhurbaşkanı seçilmişti. Aslında eski Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullahi Famaajo’nun görev süresi geçtiğimiz Şubat 2021’de sona ermişti. Ancak ülkedeki siyasi, ekonomik, toplumsal, güvenlik ve terör kaynaklı istikrarsızlık seçimlerin yapılmasını yaklaşık 15 ay geciktirdi.
Dolayısıyla Somali’de seçimlerin gerçekleştirilmesi önemli bir gelişme. Fakat yeni Cumhurbaşkanı Mahmut tecrübeli olsa da, seçimler ülkedeki sorunlara hemen çözüm olacak nitelikte değil. Çünkü Somali’nin uzun yıllardır derinleşen sorunları Mahmut’un karşısında duruyor.
Mahmut, öncelikle ülkesinde kronikleşen uzun sureli istikrarsızlık mirasıyla mücadele etmek durumunda. Çünkü silahlı grupların terör saldırıları, ordudaki iç çekişmeler, merkezî hükümet, muhalefet ve bölgesel yönetimler arasındaki rekabet vb. başta geliyor. Hatta Somali’de merkezî hükümetin hakimiyetinin, başşehir Mogadişu’yla sınırlı kaldığı eleştirileri mevcut. Somali’de Cumhurbaşkanı, merkezî hükümet, muhalefet ve bölgesel yönetimler arasındaki sorunlar, ülkedeki etnik, mezhebî, terör vd. gruplar üzerinde kutuplaşmayı arttırıyor.
Ülkesinin dış yardımlara bağımlılığının farkında olan Mahmut, IMF üzerinden verilen ve yakında süresi dolacak olan 400 milyon Dolarlık ABD yardımının devamını sağlamak zorunda olduğunun bilincindedir. Somali makamları geçtiğimiz 17 Ağustos 2021’de, dış yardımın süresinin uzatılması için başvurduğu IMF’den henüz cevap alamadı. Elbette Ukrayna’daki savaşın gıda ve petrol fiyatlarındaki artışa olumsuz etkisini, Somali halkı da yüksek enflasyon şeklinde yaşıyor.
Somali’deki seçimler son 40 yılın en kurak döneminde gerçekleşti. Kuraklığa bağlı bir kıtlık yaşanmasından endişe ediliyor. Zaten kıtlıktan dolayı ülke içerisinde 1 milyon vatandaş yer değiştirmiş durumda. Ülkede 2011’deki kıtlıkta çoğunluğu çocuk olmak üzere 260 bin kişinin öldüğü BM kayıtlarından anlaşılıyor.
Somali’nin en önemli problemlerinin başında El-Kaide’yle ilişkili Eş-Şebab terör örgütünün faaliyetleri geliyor. Uluslararası toplumun, Eş-Şebab’ın terör saldırıları hakkında uzun zamandır Somali hükümetini uyardığı biliniyor. Birde Eş-Şebab’ın 13 Nisan 2022’deki Parlamento seçimlerinde oy satın alarak, kendi taraftarlarını Parlamento’ya taşımaya çalıştığı iddiaları da gündeme gelmişti. Böylece Eş-Şebab silahlı terör örgütünden, seçim yoluyla Parlamento’ya ve siyasete girip, Parlamento üyelerini etki altına alacağı şüpheleri vardı. Ancak Eş-Şebab’ın bu hususta başarılı olamadığı görülüyor. Diğer taraftan BM ve Afrika Birliği’nin Somali’yi Eş-Şebab karşısında 18 bin askerle desteklediği vurgulanıyor.
Elbette tüm bu sorunlar Mahmut’un 4 yıllık görev süresinde çözülebilecek sorunlar değil. Mahmut’un en azından ilerleme sağlayabilmesi için siyasi unsurlar arasında birliktelik, ekonomik reform, dış yardımın yönetilmesi, şeffaflık ve uluslararası aktörlerin desteği için yardımda bulunan ülkelerin güvenini kazanması gerektiği kuvvetle muhtemeldir.