Ancak muhalifler, Beşir’in yerine darbeciler tarafından kurulan Geçici Askerî Konsey’e karşılar. Muhalifler, yönetimin geçici de olsa askerlerde olmasını kabul etmemekte ve sivillere devredilmesini talep etmektedirler.

1956 Bağımsızlık

 Yönetimin sivillere geçmesi kamuoyunca makul bir talep olarak karşılanmakla birlikte, Sudan’ın 1956’da İngiltere ve Mısır’dan aldığı bağımsızlığından beri sivillerin değil, iktidarda darbecilerin ağırlığı görülmüştür.

Osmanlı Devleti’nin yıkılmasından sonra, Sudan, Kavalalı Mehmet Ali Paşa hanedanlığındaki Mısır Kraliyeti’nin egemenliği altındaydı. Mısır’daki İngiliz etkisi Sudan’da da mevcuttu. Sudan’ın 1956’da bağımsızlığına kavuşması ile ülkede darbe ve iç karışıklık dönemi de başladı.

1958 Darbesi

Sudan’daki ilk askerî darbe 1958’de, Genel Kurmay Başkanı Orgeneral İbrahim Abboud tarafından kansız bir şekilde, Abdullah Halil’in sivil yönetimine karşı gerçekleştirildi. Abboud 1958 ile 1964 yılları arasında iktidarı elinde bulundurdu. 

1960 Darbesi

Abboud yönetimi döneminde, 1960’da General Abd El Wahab’ın başarısız darbe girişimi, El Wahab’ın yakın arkadaşlarına üst düzey görevler verilerek sonuçsuz kaldı. 

1963 Darbesi

Yine Abboud’a yönelik ikinci darbe girişimi de 1963’te, Müslümanlar Kardeşler’le bağlantılı olduğu iddia edilen El Rahid El Tahir Grubu’nca düzenlendi. Grubu’n başarısız darbe girişimi neticesinde 5 resmî görevli idam edilirken, darbe girişimiyle ilgisi olan birçok kişi de hapsedildiler. Diğer taraftan El Rahid El Tahir Grubu’ndan Ja’afer Sheikh İdris, Malik Badri, Sadık Abdallah Abdel Majid, Muhammed El Sheikh vb. isimler siyasetten daha ziyade eğitime önem vererek, toplumun eğitimle dönüştürülmesi hakkında çalışmalar yaptılar. İslâmcı unsurların hem birbirleriyle mücadele ettikleri, hem de kendi içlerinde farklı düşüncelere bölündükleri gözlemlenmektedir. Bu konuda Routledge Yayınları’ndan 2016’da çıkan, ABD Arizona State University akademisyenlerinden Abdullahi A. Gallab’ın “Their Second Republic, Islamism In The Sudan From Disintegration to Oblivion (İkinci Cumhuriyetleri: Sudan’da Dağılan ve Unutulmaya Yüz Tutan İslâmcılık)” adlı kitabı incelenmeye değer niteliktedir.

1964 Darbesi / Ayaklanması ve Sudan’laştırma

Sudan’da dördüncü darbe ise, 12 Ekim 1964’te Arap ve Afrika bölgesinin ilk halk ayaklanması / devrimi şeklinde tanımlanıyor. Ayaklanmanın başlangıç noktası Hartum Üniversitesi olması da, ayaklanmanın eğitimli kesimlerce başlatıldığına işaret ediyor. 1964 ayaklanmasının temel sebebi “Güney Problemi” olarak ifade ediliyor. Çünkü Sudan’ın güneyinde Hıristiyanlar çoğunluktayken, kuzeyinde de Arap Müslümanlar çoğunluktadır. Yönetimin “Sudanlaştırma” yani kimilerince “Araplaştırma-Müslümanlaştırma” politikasını etnik, kültürel, ve dinî farklılığından dolayı güneydeki Hıristiyan nüfusun ayrımcılık şeklinde algılamasına yol açtığı ihtimal dahilindedir. Bununla birlikte tarımda ekilecek alan ve tohum hususunda güney Sudan’lılar ayrımcılığa uğradıklarını iddia etmişlerdi. Güneyin okul eğitiminde Arapça yerine İngilizce dil öğretimi ile Abboud’un yasakladığı Hıristiyan misyonerlerin, güneydeki okullarda ve yeni açılan Kiliselerde Hıristiyan tebâya dinî hizmet vermeleri ise, ülkenin Müslüman kuzeyinde hoş karşılanmadı.

Rejimin “Sudanlaştırma” politikasına uyum sağlamayan güneyin tutumu üzerine, Abboud, konuyu Hartum Üniversitesi’nde kamuoyunun tartışmasına izin vermesi ile 1964 olayları patlak verdi. Ayaklanmada Üniversite Öğrencileri Birliği, Anti-Emperyalist Cephe ve Birleşik Millî Cephe ön safta yer aldılar. Birleşik Millî Cephe ise, Ulusal Meslekî Birlikler Cephesi ve Ulusal Siyasal Partiler Cephesi’nden meydana geliyor. Ulusal Siyasal Partiler Cephesi ise Umma Partisi, Ulusal Birleşik Parti, Komünist Parti ve Müslüman Kardeşler’den oluşuyor. Aynı zamanda Ulusal Siyasal Partiler Cephesi’ne Birleşik Cephe adı da verilmekteydi. Sudan’da 1964 ayaklanmasını daha iyi anlaşılması için The Journal of Modern African Studies (Modern Afrika Çalışmaları Dergisi, Sayı 5, Cilt 4, Yıl 1967)’de, dönemin Hartum Üniversitesi Sanat Fakültesi Araştırma Birimi Direktörü Yusuf Fadl Hasan’ın 1967 yılında yayınlanan “The Sudanese Revolution of October 1964” (Sudan Devrimi Ekim 1964) başlıklı makale okunmaya değerdir.

1964 Sudan ayaklanması / devrimi, 2005 yılında güneyin ayrılacağını sinyalini vermişti demek doğru olacaktır.

 -Yarın devam edecek-