Konu, özellikle son 1 aydır uluslar arası gündemde yer alıyor. Bunun en büyük sebebi de Ukrayna’nın doğusundaki Donbas’ta, Rus yanlısı ayrılıkçılar ile Ukrayna ordusu arasında 7 yıldır aralıklarla devam çatışmalardan kaynaklanıyor.

Bölgede fay hatlarını harekete geçiren gelişme ise, Donbas bölgesinin Donetsk şehrine bağlı Şumi kasabasında 26 Mart 2021’de Rus keskin nişancılarının açtıkları ateşle 4 Ukrayna askerinin öldürülmesidir. Sonra Rusya’nın 1 Nisan’da, Ukrayna-Rusya-AGİT Üçlü Minsk Grubu’nun 16 Haziran 2015’te aldıkları ateşkes kararını bozması haberleri kaydedildi. Hal-i hazırda Üçlü Minsk Grubu’nun ateşkes kararına, zaman zaman NATO ve AB üyelik başvurusu konuşulan Ukrayna’nın daha çok riayet ettiği belirtiliyor. Daha sonra Rusya yetkililerden gelen açıklamalar bölgede tansiyonu daha da arttırdı. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov “NATO’ya karşı sınırlarımızı koruyoruz, endişelenmeye gerek yok” dedi. Akabinde Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da “Ukrayna’nın doğusunda (Donbas) yeni bir savaş Ukrayna için yıkıcı olur” ifadesiyle sert bir mesaj verdi. Açıklamalardan anlaşılacağı üzere Rusya, Ukrayna’da NATO veya AB yanlısı bir yönetim bölge bu kuruluşların etkisini arttırmasını istemiyor. Dolayısıyla NATO karşıtlığı verilen beyanatta vurgulanıyor.

Rusya’nın, tatbikat yapacağını ileri sürerek Donbas bölgesine ve Ukrayna sınırına bir süredir asker sevkiyatı yaptığı basında yer almıştı. Bunu Ukrayna Genel Kurmay Başkanı Ruslan Homçak da 30 Mart 2021’de Parlamento’daki konuşmasında teyit etti. Ancak Ukrayna Ocak 2021’de “Beyaz Kitap 2021”i yayınlayarak Rusya’nın tehdit ve iddialarına bir şekilde cevap vermiş oluyordu. Beyaz Kitap 2021’de “Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve egemenliği için muhtemel tehdit unsurlarını” belirten devlet raporudur. 

Yine Ukrayna İstihbaratı da, Rusya’yı güvenlik açısından birinci tehdit olarak algılıyor. Rusya’nın tatbikat ve asker sevkiyatı, bu algıyı doğrular nitelikte.

Donbas bölgesinin hareketlenmesinde ve ateşkesin sona ermesinde, Ukrayna Deniz Kuuvetleri Komutanı Oleksiy Neyijpapa’nın 6 Temmuz 2020’de yaptığı açıklamada “Ukrayna askerî unsurlarının, Rusya’nın Kırım’dan Herson bölgesine saldırması ihtimaline karşı hazırlıklı olduğunu ve Rusya’nın yeni bir saldırı gerçekleştirme ihtimalinin bulunduğunu” vurgulaması da etkili olmuştur. Ateşkesin sonlandırılmasında diğer bir sebep olarak Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin 26 Mart 2021’de “Kırım Yarımadası’nı işgalden kurtarma” stratejisini imzalaması gösteriliyor. Stratejinin asıl adı ise, Ukrayna Millî Güvenlik ve Savunma Konseyi’nin 11 Mart 2021’de “Kırım Özer Cumhuriyeti ve Sivastopol Şehri Geçici Olarak İşgal Altındaki Bölgenin Kapatma ve Yeniden Entegrasyon Stratejisine Dair” kararnamedir. Neyijpapa’nın açıklamaları ve imzalanan Kırım Stratejisi, Ukrayna’nın yaklaşan Rus tehdidine karşı aldığı tedbirler şeklinde değerlendiriliyor.

Ermenistan’ın 27 Eylül 2020’de Azerbaycan unsurlarına saldırmasıyla başlayan Karabağ savaşı 44 gün sürmüş ve Azerbaycan 28 yıl önce kaybettiği toprakları geri almıştı. Savaşta Azerbaycan’ın üstünlük göstermesinde, Türkiye’den aldığı SİHA’ların etkisinin büyük olduğu belirtiliyor. Her ne kadar Rusya, savaş sürecine müdahalede bulunmasa da, 1993’teki savaşta Ermenistan’ı desteklediği biliniyor. Son yapılan savaşta Azerbaycan’ın galibiyeti, Rus tarafında bazı askerî ve siyasî konuları yeniden değerlendirmeye tabi tutulduğuna yorumlanıyor. Ukrayna, Karabağ savaşındaki gibi olası bir savaşta SİHA’ları kullanabilir. Ermenistan’ın arkasındaki güç Rusya ise, Karabağ yenilgisini, Donbas’ta kazanacağı bir savaşla telâfi edebilir şeklinde değerlendiriliyor.

Ukrayna’nın destek aradığı aktörlerden biri de Kırım Platformu’dur. Kırım Platformu, Ukrayna’nın, Kırım’ın işgaline yönelik uluslararası tepkinin faaliyetini arttırmak, artan güvenlik tehditlerine karşı koymak, Rusya’ya uygulanan uluslar arası baskıyı arttırmak, işgal rejiminin mağdurlarını korumak, insan haklarının daha fazla ihlal edilmesini önlemek ve Kırım’ın işgalden kurtarılmasını sağlamak amacıyla başlattığı yeni bir danışma ve koordinasyon formatıdır. Platformun açılış zirvesi ise 23 Ağustos 2021’de yapılacak. Ancak artan Rus tehdidi, Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitri Kulebala’yı erken harekete geçirmiş ve 19 Nisan 2021’de AB üye ülkeleri dışişleri bakanları gayri resmî toplantısına katılarak destek aramıştır. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Kırım Platformu açılış zirvesine katılacaklarını bildirerek, Ukrayna’ya verdikleri desteği gösterdiler. Ayrıca Michel, “Kırım’ın yasa dışı ilhak girişimine dikkat çekmek ve Ukrayna’ya daha geniş desteğimizi ifade etmek için önemli bir fırsat olacaktır” ifadelerini kullandı. ABD de daha önce Platforma desteğini belirtmişti. Türkiye ise, Kırım’ın ilhakına baştan beri karşı. 

Ukrayna 2019 yılında NATO ve AB üyeliği hedefinin bir ulusal hedef olduğu hükmünü Anayasa’ya koymuştu. Dolayısıyla bu Anayasal hedef, Rusya’yı rahatsız ediyor. Ukrayna, NATO’dan 13 Haziran 2020’de “Genişletilmiş Fırsatlar Ortaklığı” statüsünü aldı. Ukrayna, arkasına NATO, AB, ABD, BM gibi aktörlerin desteğini almış görünü- yor. Kırım meselesi giderek uluslar arasılaşıyor. Böylece Ukrayna’nın, Rusya’yı anlaşmaya zorlaması ihtimaller arasında.

NATO bünyesinde 2004’te kurulan “Çok Yüksek Hazırlık Seviyeli Müşterek Görev Kuvveti”, NATO’nun mızrak ucu olarak nitelendirili- yor. Bu yeni Görev Kuvveti, Ukrayna krizinde Rusya’ya karşı caydırıcı bir kuvvet olarak hayata geçirildi. 2019’da Almanya, 2020’de Polonya’nın öncülük ettiği Görev Kuvveti komutası 1 Ocak 2021’den itibaren yıl sonuna kadar Türkiye’de bulunuyor. Türkiye’nin de NATO’daki konumu ile Ukrayna ve Rusya arasında rol üstlenerek, Donbas ve Kırım sorununun çözümüne daha fazla katkıda bulunması kuvvetle muhtemeldir.