Ramazan ayı ve oruçla ilgili Mektubat eserinde müstakil bir bölüm vardır. Diğer eserler ve lâhikalarda Ramazan ayı, oruç, hikmetleri, ramazan ayının değerlendirilmesine ait çok önemli atıflar, tespit, tatbikat, ve yorumlar vardır. Kur’an ve hadislerde bahsedilen orucun, hikmet ve gayesine mutabık insanın şahsi, toplum hayatı, sağlığı ile ilgili tespitler dikkati çeker. Bu çalışmada konuyu değerlendirmeye çalışacağız.

Ramazan ayı ve orucun hikmetleri, şahsi faydaları, topluma ait faydalar Bediüzzaman’ın tavsiyeleri.

ORUCUN HİKMETLERİ

· Ramazan orucu İslâmiyetin beş şartının birincilerindendir, Şeâir-i İslâmiyenin içinde en parlak ve muhteşem olan Ramazan-ı Şeriftir.

· Cenâb-ı Hakkın rububiyeti noktasında oruç; zemin yüzünü bir nimet sofrası şeklinde yaratıp, bütün nimet çeşitlerini o sofrada dizerek, Rububiyetini, Rahmetini açıkça göstermesidir.

· On sekiz bin âlemin sahibi, yaratıcısı olan Allah’ın yüce fermanı Kur’ân-ı Hakîm’i, Ramazan-ı Şerif’te inzal eylemesidir. Her Ramazanda, Kur’an’daki âyetlerin nuranî, parlaklığının gösterilmesidir. Ramazanın Kur’ân ayı olmasıdır. Müslümanların huşû ile hâfızları dinlemesi veya kendilerinin Kur’anı okumasıdır.

· İnsanlarda velî, Cuma’da dakika-i icabe, Ramazan’da Leyle-i Kadir, Esmâ-i Hüsnâda İsm-i Âzam, ömürde eceli ancak Allah bilir. İnsanlar tarafından bilinmemesi kıymetli ve ehemmiyetli olan ve içinde Kadir gecesi olan Ramazan ayı bu yönüyle önemlidir.

· Hadis rivayetlerinde: Cenâb-ı Hak nefse demiş ki: “Ben neyim, sen nesin?” Nefis demiş: “Ben benim, Sen sensin. “Azap vermiş, Cehenneme atmış, yine sormuş. Yine demiş: “Ene ene, ente ente.” Yani: ben benim, sen sensin! Her türlü azaba karşı enâniyetten vaz geçmemesidir. Allah nefse açlıkla azap vermiş. Yani aç bırakmış. Yine sormuş: “Men ene? Ve mâ ente?” Nefis demiş: “Ente Rabbiye’r-Rahîm., Ve ene abdüke’l-âciz.” Yani, “Sen benim Rabb-i Rahîmimsin. Ben senin âciz bir abdinim.

· Ramazan orucu: âhiret ticareti için dünyaya gönderilen insanın kazancı noktasında, Ramazanda sevapların bire bin olmasındandır. Kur’ân-ı Hakîmin normalde herbir harfinin on sevabı ve on Cennet meyvesi varken; Ramazanda herbir harfin, bin; ve Âyetü’l-Kürsî gibi âyetlerde binler; Ramazanın Cumalarında daha fazla olması, Leyle-i Kadirde otuz bine çıkmasıdır.

· Oruç, en gafil ve inatçılara, zayıflığını, acizliğini, fakirliğini hatırlatmasıdır. Açlıkla midesini ve midesindeki ihtiyacını anlamasıdır. Nefsin firavunluğunu bırakıp, gafletle kalbini bozmayarak, tam bir acz ve fakr ile Allah’a ilticaya arzu hissetmesi, mânevî bir şükürle rahmet kapısını çalmaya hazırlanmasıdır.

· Oruç, kendini hür ve serbest hisseden nefis ve vehmi rububiyetine karşı, hadsiz nimetlerle terbiye olunduğunu düşündürecek, ve terbiye edecek en doğru zaman ve hakikattir.

· Ramazan orucuyla insan, bir nevi perhize alışır, riyazete çalışır ve emir dinlemeyi öğrenir. Mideyi, çok yemek yiyerek meşgul etmez, hastalıklardan uzak kalır.

· Ramazan, fâni dünya ve ömür içinde, kısa bir hayatta, bâki bir ömür ve uzun bir hayat kazandırır.

· Ramazan orucu, hakikî, hâlis, önemli ve umumî bir şükrün anahtarıdır. Normal vakitte hakikî açlık hissetmeyen insanlar, çok nimetlerin kıymetini anlayamıyorlar. Kuru bir parça ekmek, tok olan adamlara, hususan zengin olsa, ondaki nimetin değerini anlayamıyor. İftar vaktinde, o kuru ekmek, bir mü’minin gözünde çok kıymettar bir İlâhî nimet olduğunu tat alma duygusu ile şahit olur.