ÜÇÜNCÜ İŞARET

Sual: Kur’ân-ı Hakîm’de ehl-i dalâlete karşı azîm şekvâları ve kesretli tahşidatı ve çok şiddetli tehdidatı, aklın zâhirine göre, adaletli ve münasebetli belâgatine ve üslûbundaki itidaline ve istikametine münasip düşmüyor. Âdeta âciz bir adama karşı, orduları tahşid ediyor. Ve onun cüz’î bir hareketi için binler cinayet etmiş gibi tehdit ediyor. Ve müflis ve mülkte hiç hissesi olmadığı halde, mütecaviz bir şerik gibi mevki verip ondan şekvâ ediyor. Bunun sırrı ve hikmeti nedir?

Elcevap: Onun sır ve hikmeti şudur ki: Şeytanlar ve şeytanlara uyanlar, dalâlete sülûk ettikleri için küçük bir hareketle çok tahribat yapabilirler. Ve çok mahlûkatın hukukuna, az bir fiil ile çok hasaret veriyorlar.

Nasıl ki bir sultanın büyük bir ticaret gemisinde, bir adam az bir hareketle, belki küçük bir vazifeyi terk etmekle, o gemiyle alâkadar bütün vazifedarların semere-i sa’ylerinin ve netice-i amellerinin mahvına ve iptaline sebebiyet verdiği için o geminin sahib-i zîşanı, o asiden, o gemiyle alâkadar olan bütün raiyetinin hesabına azîm şikâyetler edip dehşetli tehdit ediyor. Ve onun o cüz’î hareketini değil, belki o hareketin müthiş neticelerini nazara alarak ve sahib-i zîşanın zatına değil, belki raiyetinin hukuku namına dehşetli bir cezaya çarpar.

Öyle de, Sultan-ı Ezel ve Ebed dahi, küre-i arz gemisinde ehl-i hidayetle beraber bulunan, ehl-i dalâlet olan hizbü’ş-şeytanın zâhiren cüz’î hatiatlarıyla ve isyanlarıyla pek çok mahlûkatın hukukuna tecavüz ettikleri ve mevcudatın vezâif-i âliyelerinin neticelerini iptal etmesine sebebiyet verdikleri için onlardan azîm şikâyet ve dehşetli tehdidat ve tahribatlarına karşı mühim tahşidat etmek ayn-ı belâgat içinde mahz-ı hikmettir ve gayet münasip ve muvafıktır. Ve mutabık-ı mukteza-i haldir ki belâgatin tarifidir ve esasıdır. 

Ve israf-ı kelâm olan mübalâğadan münezzehtir.

Malûmdur ki böyle az bir hareketle çok tahribat yapan dehşetli düşmanlara karşı gayet metin bir kaleye iltica etmeyen, çok perişan olur. İşte ey ehl-i iman, o çelik ve semavî kale, Kur’ân’dır; içine gir, kurtul.

Lem’alar, s. 154

LÛ­GAT­ÇE:

belâgat: Sözün etkili, güzel ve hitap edilen kimseye, içinde bulunulan duruma uygun düşecek şekilde söylenmesi.

ehl-i dalâlet: Hak yoldan sapanlar, dinsizler.

hizbü’ş-şeytan: Şeytanın taraftarları.

kesretli: çok, pek çok, çok fazla.

mutabık-ı mukteza-i hâl: Hâlin gereğine uygun.

raiyet: Halk, vatandaş.

semere-i sa’y: Çalışma sonucu elde edilen netice.

sülûk etmek: Bir yola girmek, bir yol tutmak.

şekvâ: Şikâyet.

tahşidat: bir şeyin üzerinde fazlaca durmalar.

vezaif-i âliye: Yüce vazifeler.