Şeyh Said’i Tanıyalım

Şeyh Muhammed Said, 1865 Elazığ Palu doğumludur. Palu, Diyarbakır ve Muş’ta medreselerde yetişti. Nakşıbendî tarikatının Halidiye koluna intisap etti. Palu ve Hınıs’ta medreseler kurdu. Müderrislik yaptı. Çevredeki aşiretler arasında saygın bir kişiliğe kavuştu.   

Cereyan ediş şekliyle ilgili çok farklı bilgi ve iddialar bulunan bir “ayaklanma” tezgâhıyla tuzağa düşürüldü.

Bu “isyan” gerekçesiyle Doğu illerinde sıkıyönetim ilân edildi. 29 Haziran 1925 tarihinde Şark İstiklâl Mahkemesi kararıyla Diyarbakır Dağkapı Meydanı’nda asıldı. Son isteği sorulduğunda bir kâğıda şunları yazdı:

 “Mücadelem Allah ve din içindir.” 

Mezarının nerede olduğu bilinmemektedir.     

Paşa Kan Dökme!

İsyan ile ilgili Bediüzzaman’a ilk gelen Kör Hüseyin Paşa olmuştur. Bediüzzaman Erek Dağı’nda ders okuturken gelmiş, edep dairesinde Üstad’ın ellerini öpmüş ve diz çöküp huzurunda oturarak şöyle demiş:  

“Seyda, seninle bir müşaverem vardır. Ruslar bizi vurdu, öldürdü, perişan etti. Malımız, canımız telef oldu gitti. Fakat namusumuza bir şey olmadı. Şimdi elimizde kalmış olan bir dinimiz ve namusumuz var, o da gidiyor. Bize izin ver. Piyadelerimiz ve süvarilerimiz hazır.” demiş.

Üstad: “Sen ne diyorsun? Ne yapacaksın? Kiminle harp edeceksin?”

Hüseyin Paşa: “Mustafa Kemal ile.”

Üstad: “Mustafa Kemal’in askeri kim?”

Hüseyin Paşa: “Ne diyeyim? İşte askerdir.”

Üstad: “Askerler bu vatanın evlâdıdır. Senin ve benim akrabalarımdır. Kime vuracaksın? Onlar kime vuracak? Düşün, idrak et! Ahmed’i Mehmed’e, Hasan’ı Hüseyin’e mi kırdıracaksın?”

Hüseyin Paşa: “Böyle bir hayattansa ölmek daha iyidir!”

Üstad: “Ne olmuş hayata? Sen hayatından bezmişsen, bütün Müslümanların, bütün zavallıların günahı ne? Onlardan ne istiyorsun?” 

Hüseyin Paşa şaşırmış. Demiş ki: “Sen benim elimi ayağımı soğuttun. Bütün aşiretler toplanmışlar, benden söz alacaklar. Ben şimdi gidip bu şekilde anlatsam, diyecekler, ‘Hüseyin korktu!’ Beş para ettin beni!”

Bediüzzaman diyor ki: “Kullar arasında beş para ol! Allah katında makbul ol!”

Hüseyin Paşa veda edip ayrılırken de üç defa, “Paşa kan dökme, kan dökme, kan dökme!” diye tekrar tekrar nasihatte bulunmuş.1

Millet İrşad Edilmelidir

Bediüzzaman Şeyh Said’den gelen mektuba da şöyle cevap yazmıştır:

“Türk milleti asırlardan beri İslâmiyet’in bayraktarlığını yapmıştır. Çok veliler yetiştirmiş ve şehitler vermiştir. Böyle bir milletin torunlarına kılıç çekilmez. Biz Müslüman’ız. Onlarla kardeşiz. Kardeşi kardeşe çarpıştıramayız. Bu şer’an caiz değildir. Kılıç harici düşmana karşı çekilir. Dâhilde kılıç kullanılmaz. Bu zamanda yegâne kurtuluş çaremiz Kur’ân ve iman hakikatleriyle tenvir ve irşad etmektir. En büyük düşmanımız olan cehli izale etmektir. Teşebbüsünüzden vazgeçiniz. Zira akim kalır. Birkaç cani yüzünden binlerce masum kadın ve erkekler telef olabilir.” 2 

Bediüzzaman ile Şeyh Said arasındaki fark bu tepki ve tavırdan anlaşılıyor: 

Şeyh Said dâhilde kılıç kullanmak gibi bir içtihatla hata etmiştir. Asılarak şehit edilmiş, hatasını hayatıyla ödemiştir. 

Bediüzzaman ise dâhilde kılıç kullanmaya izin vermemiş, milleti tenvir ve irşad yolunu seçmiş, isabet etmiştir. 

Her ikisine de rahmet diliyoruz.

Dipnotlar:     

1- https://www.gzt.com/derin-tarih/talebelerinden-abdulkadir-badilli-acikliyor-ustadin-seyh-said-hadisesiyle-ilgisi-yoktur-2654159

2- Şahiner, Necmeddin, B. T. Bediüzzaman Said Nursî, s. 269.