“Dedi ki: Ben kuru bir çamurdan, şekillenmiş kara balçıktan yarattığın bir insana secde edecek değilim.”1 Bu ayetin anlamına göre burada inkâr-ı uluhiyet yok. Sadece emre itaatsizlik var. Biz Müslümanlar da her gün Allah’ın, itaat etmediğimiz emirleri oluyor. Allah’ı inkâr olmadığı halde şeytan neden kafir oluyor? Zaten bundan sonra gelen ayetlerde şeytan, “Rabbim, Öyle ise, (varlıkların) tekrar dirileceği güne kadar bana mühlet ver, dedi.2 diyerek, Cenab-ı Allah’a “Rabbim” diye hitap ediyor. Buna göre şeytanın günahını çekince Cennet’e girmesi gerekmiyor mu?”
Marifeti Yoktu
Şeytan, yani iblis, her hal ve sıfatta bulunmuş ve nihayet küfürde karar kılmıştır. Hazret-i Âdem yaratılmazdan önce Allah’a çok kulluk yaptığı rivayetleri vardır. Hazret-i Âdem yaratıldıktan sonra ise pusulası tamamen şaşmış, önce kibir ve gurur heykeli kesilmiş, sonra kibrini ve gururunu Allah’a karşı da göstermiş, Allah’a isyan etmiş ve nihayet Allah’ın her şeyinden vazgeçerek insanoğlunu saptırma yolunu seçmiştir.
Bu aşamalarda Yüce Allah ile konuşmaları vardır ve kendisi hep “Rabbim” hitabında bulunmuştur. Başka ne diyecekti? Mesela Hicr Suresinde Allah’ın lanetinin üzerinde olacağı vurgulandığı zaman, kendisi: “Rabbim! Bana insanların dirileceği güne kadar mühlet ver.” Demiştir.
Cenab-ı Hak da ona mühlet verince demiştir ki: “Rabbim! Beni saptırdığın için, yemin olsun ki ben de yer yüzünde onlara günahları şirin göstereceğim. Ve onları yoldan çıkaracağım. Senin ihlaslı kulların hariç.”3
Bu ayetlerde geçen “Rabbim” kelimesi bir vakıayı ifade etmekle beraber, itikadı ve marifeti ifade etmiyordu. Bediüzzaman Hazretlerinin ifadesiyle, şeytanın kalbinde marifet yoktu. “Çünkü, san’at-ı fıtriyesi iktizasınca, kalbi daima idlal ile telkin için, fikri, daima küfrü tasavvur etmekle meşgul olduğundan, kalbinde veya fikrinde boş bir yer marifet için kalmıyor.”4
İtikadı Yoktu
Şeytanın o zaman Allah’ı inkâr etmesi düşünülemezdi; fakat inancı da kendisine fayda sağlayamazdı. Çünkü inancında marifeti yoktu. Marifet kalbin Allah’ı hissetmesidir. Göz Allah’ı görmese de, kalbin Allah’ın varlığından haya ederek ve bilerek amel etmesidir.
Şeytanda böylesi bir bilgi, ilim ve irfan yoktu. O’nun Allah’ı bilmesi, Allah’ın inkâr edilemeyeceğinin ikrarıdır. Çünkü oldum olası Allah’a ibadet etmesi nedeniyle Allah’ın varlığından haberdardı.
Fakat bu ibadetler ona bir ilim ve irfan vermemiş, onda bir haşyet ve Allah korkusu meydana getirmemiş, tefekkürüne bir boyut ve derinlik kazandırmamıştı. Tefekkürü yoktu. İrfanı yoktu. Marifeti yoktu. Allah korkusu yoktu. Allah’ın emrinin ne manaya geleceğini, nereye varacağını, Allah’ın emrine isyanın kendisini nereye götüreceğini bilmiyordu. Allah’ı ve ahireti bilmenin, eğlenceden öte bir mana ifade edeceğine itikadı yoktu.
Neticede Kafir Oldu
Bu çirkin zan üzerine amel etti. Kibirlendi. Büyüklendi. Allah’a meydan okudu. Emrine muhalif davrandı. İtaat etmedi. Kendi küçük aklının verdiği cerbezeye uydu. Topraktan yaratılandan üstün olacağı şeklinde cerbeze yürüttü. Bu cerbezenin ışıltısını Allah’ın ilminden yüce sandı. Allah’ın yanlış yaptığına inandı. Allah’ın yarattıkları arasında adalet etmediğine ve iltimas geçtiğine inandı. Allah’ın haksızlık yaptığına inandı. Kendisinin doğruyu ve hakkı, Allah’ın yanlışı ve batılı savunduğuna inandı.
Bu batıl itikatları onu küfre götürdü.
Nihayet Kur’ân onun kafirlerden olduğunu bildiriyor: “Rabbinin emrinden yüz çevirdi5; büyüklendi, kibirlendi ve kafirlerden oldu.”6 “Şeytanlar kâfir oldular.”7, “Şeytan Rabbine karşı kafir oldu.”8
Dolayısıyla Şeytan ebediyen Cehennemde kalmayı gerektiren bir küfür sahibidir.
Dipnotlar:
1- Hicr Suresi: 33
2- Hicr Suresi: 36
3- Hicr Suresi: 36-39
4- İşaratü’l-İ’caz, s. 87
5- Kehf Suresi: 50
6- Bakara Suresi: 34
7- Bakara Suresi: 102
8- İsra Suresi: 27