Bir fetih yıl dönümü daha geride kaldı ve İstanbul’un fethinin sembolü olan Ayasofya Camii ‘müze’ olarak tarif ediliyor. Cami olarak hizmet vermesi ise bazı idarecilerin beyanlarıyla “Sultanahmet Camii’nin dolması” bekleniyor.
Elbette Ayasofya’nın cami olması için ileri sürülen bu şarta kimse inanmaz ve inanmıyor. Hatta bu şartı ileri süren idarecilerin de buna inandıkları söylenemez. Kim olursa olsun bu hususta milleti oyalama yolunu tercih ederse yanlış eder ve ediyor. Ayasofya’nın hakkı cami olarak hizmete girmesidir ve inşallah fiilî ve kavlî duâlarımızla o günler de gelecek.
Geçtiğimiz günlerde vefat eden tarihçi Prof. Dr. Semavi Eyice’nin beyanları vesilesiyle Ayasofya meselesi yeniden gündeme geldi. Eyice, hatıralarını paylaşırken çok az bilinen bir gerçeğe dikkat çekmiş:
“12 yaşında tüm İstanbul’u dolaştım ve tarihî İstanbul’u henüz bozulmamış haliyle gördüm. Şimdi öyle bir İstanbul yok. Düşünün ki ben Ayasofya’ya ilk gittiğimde henüz camiydi. Ayasofya’nın müze olmasına Hıristiyan Bizans uzmanları bile karşıydı. Dünyanın en önde gelen Bizans uzmanlarından Prof. Dr. Schweinfurth ve Prof. Ch Diehl cami olarak kalmasını savundu. Sorbonne Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Ch. Diehl ‘Bu binaya müze yakışmaz’ dedi. Asistanlığını yaptığım Berlin Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Schweinfurt ise ‘Ayasofya’nın camilikten çıkarılması, binanın ruhaniyetini kaybettirdi. Keşke cami olarak kalsaydı’ demişti.” (Aktaran: Selim Efe Erdem, Star g. 02 Haziran 2018)
Prof. Dr. Eyice’nin tesbitlerini aktarırken, “Çok az bilinen bir gerçeğe dikkat çekmiş” dedik. Çünkü umumî anlamda bunlar bilinmiyor olsa da Bediüzzaman’ın eserlerinde Hıristiyanların da Ayasofya’nın cami olmasını istedikleri bilmana ifade edilmiştir. Dolayısıyla Ayasofya’yı tekrar aslî vazifesine çevirmek isteyenler hadiseye bu pencereden bakmak durumundadırlar.
Bediüzzaman, merhum Adnan Menderes’e yazdığı mektupta bu meseleyi her defasında hatırlatmış ve ısrarlı bir şekilde Ayasofya’nın aslî vazifesine çevrilmesine çalışmıştır. Daha önceleri de değişik vesilelerle aktarmış olduğumuz üzere Bediüzzaman, bir mektubunda şöyle diyor: “(Ankara’ya bu defa geldiğimin mühim bir sebebi) Hem Demokrat’a Ezan-ı Muhammedî gibi çok kuvvet vermek ve Risâle-i Nur’un neşrine müsaadesi gibi çok taraftar olmak ve âlem-i İslâmı, hattâ bir kısım Hıristiyan Devletleri’ni de memnun etmek için, Ayasofya’yı müzahrefattan temizleyip ibâdet mahalli yapmaktır. Ben ise; bu mes’ele için, otuz sene siyaseti terk ettiğim halde, bu nokta hatırı için Namık Gedik’i görmek istedim ve geldim. Adnan Bey, [Menderes] Namık Gedik ve Tevfik İleri gibi zâtların hatırı için başka yere gitmedim.” (Emirdağ Lâhikası, s. 860)
Bakınız Said Nursî Hazretleri’nin şu hatırlatması çok önemli: “Hattâ bir kısım Hıristiyan Devletlerini de memnun etmek için...” Demek ki Ayasofya’nın ibadete açılması, sadece İslâm âlemini değil, “bir kısım Hıristiyan Devletleri’ni de” memnun edecektir. O halde Ayasofya meselesine bu noktadan yaklaşmak ve cami olmasını destekleyecek Hıristiyan devletleri, sivil toplum kuruluşlarını ve ‘aydın’ları bulmak lâzım. Bunları yapmadan, atılacak adımlar Ayasofya’yı ibadete açma tarihinin ertelenmesine sebep olabilir.
Muhtemelen Ayasofya’nın yeniden cami olarak ibadete açılmasını isteyen yeni Prof. Dr. Schweinfurth ve Prof. Ch Diehl’ler vardır ve çıkacaktır. Mesele bunları bulmak ve desteklerini alabilmekte. O halde çalışmaların bu yönde ilerlemesi vesselâm.