Geçmiş yıllarda ‘en iyi ocak’ diye tanıtılan maden sahasının gerçekte iç açıcı durumda olmadığı ortaya çıktı. Ne yazık ki bu maden ocağının ‘reklâmı’ için siyasetçiler de âlet edilmiş. Muhtemelen siyasetçiler bundan sonra daha dikkatli adım atmaya çalışacaklar, ama bu durum vefat eden 300’ü aşkın canı geri getirmeye yetmeyecek.
“Bir musîbet bin nasihattan iyidir” tesbiti bir defa daha doğrulanmış oluyor. Soma faciasından hemen sonra benzer işletmelerde çok daha ciddî tedbirlerin alınacağı anlaşılıyor. Nitekim, ilk tedbir olarak 3 binden fazla maden sahasında faaliyetler durduruldu ve eksiklikler giderilmeden üretime izin verilmeyeceği ilân edildi. (AA, 17 Mayıs 2014)
Maden ocakları başta olmak üzere iş sahalarında olması gereken tedbirleri almadığımız ve erteleyip ötelediğimiz çok belli. “Bize bir şey olmaz” anlayışı her sahada kendisini gösteriyor. İş yeri hekimliğinden, yolculuk esnasında kemer takıp takmamaya kadar farkımızı ortaya koyuyoruz. Kâğıt üzerinde tedbirler alınmış olsa da uygulamada ihmallerimiz çok fazla.
Dünyanın en güvenli madenlerinden biri olarak kabul edilen Rize’nin Çayeli ilçesindeki (Senoz Vadisi başlangıcı, Madenli beldesi) Çayeli Bakır İşletmeleri’nin Kanadalı Genel Müdürü Iain Anderson, “Madenden çıkan en önemli şey madencidir” sözünü hayata geçirmiş ve bunu tabela olarak asmış.
“Madenden çıkan en önemli şey madencidir” sözü hayata geçirilmiş olsa, Soma veya benzeri ocaklarda işler daha düzenli yürümez miydi? Madenden çıkan en değerli şey ‘kömür’dür anlayışı maalesef bizi bugünkü felâketlerle yüz yüze getirdi. Bu anlayışı temelden değiştirmeli ve ‘insan’ı ‘daha çok kömür’e tercih etmek durumundayız.
İnşaallah nazar almaz ve diğer işletmelere örnek olur ki, Çayeli Bakır İşletmeleri’nde 100 işçi için 10 adet “sığınma istasyonu” bulunduğunu öğreniyoruz. Belki bu istasyonları yapmak yönetmeliklere göre mecburi değil, ama insana değer veren anlayış mecburi olmadığı halde bu istasyonları kurmuş. “E onlar Avrupa, anlayışlı” diyerek bahanelere sığınamayız. Türkiye’de üretim yapan yabancı bir firmanın bu güzel uygulamasını biz niye örnek almayalım? “Maliyet artar” bahanesi, “Kömür ocağından çıkan en değerli şey kömürdür” anlayışını akla getirir ki temel yanlışlık da buradadır.
En zor şartlar altında çalışan işçilerle onları çalıştıran ‘patron’lar arasındaki gelir uçurumu da her an masada durması ve çare bulunması gereken bir mesele. Bugünkü tabloyu en güzel şekilde ifade eden Risale-i Nur’daki şu tesbitlere kulak verelim: “Bu devirde sû-i istimâlât o dereceye vardı ki, bir sermâyedar, kendi yerinde oturup, bankalar vâsıtasıyla bir günde bir milyon kazandığı halde; bir bîçare amele, sabahtan akşama kadar, tahte’l-arz mâdenlerde çalışıp, kût-u lâyemût derecesinde, on kuruşluk bir ücret kazanıyor. Şu hal, müthiş bir kin, bir iğbirar verdi ki, avâm tabakası havâssa îlân-ı isyan etti.” (Mektubat, Yirmi Sekizinci Mektub, s. 354)
Soma’daki maden işletmesinin sahibinin 3 yıldır Soma’ya gitmediğini öğrenince bu tesbitler daha bir anlam kazanıyor. Yerin altında kredi borçlarını ödemek için kazma sallayanlar ve ‘kule’lerde oturup keyf çatanlar... Bu tablo da değişmeli. İmkânlardan birlikte istifade edebilecek bir sisteme acil ihtiyaç vardır.