Devlet işlerini erkenden planlar, karşılığında parayı da hazırlar ve işlerini buna göre yapar. Bazen işler planlandığı gibi gitmez, ‘ilave para’ ihtiyacı hasıl olur ve bu da ‘ek bütçe’ yapılarak halledilir.
TBMM’ye sunular bir kanun teklifiyle, bütçeye toplam 880.4 milyar lira ödenek eklenecek. Yani, devlet daha önceden planlanana göre 880 milyar lira daha fazla paraya ihtiyaç duyulmuş oluyor. Tabii ki işlerin devamı için ek bütçeye ihtiyaç duyulması mümkündür ve daha önce de bu yola müracaat edilmiştir.
Teklifin gerekçesinde; başta doğal gaz ve elektrik fiyatlarında yaşanan maliyet artışlarının vatandaşlara yansıtılmaması için BOTAŞ’a yapılan kaynak transferleri, enflasyon nedeniyle kamu görevlilerinin maaş ve ücretlerinde yapılan artışlar, emekli maaşlarında yapılan artışlar, sosyal güvenliği olmayan vatandaşların sağlık prim ödemeleri, işveren prim teşviki ödemeleri gibi Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılan bütçe transferleri, kamu idarelerinin elektrik, akaryakıt ve yakacak alımları ile taşımalı eğitim gibi çeşitli nedenlerle ek bütçeye ihtiyaç duyulduğu ifade edilmiş. (AA, 21 Haziran 2022)
Ek bütçeye ihtiyaç duyulmasının kabul edilebilir gerekçeleri olsa da, esasta bütçenin, devlet imkânlarının büyük ölçüde israf edildiğini görmek durumundayız. Devlet idaresinde ciddi bir israf olduğunu herkes biliyor, ama bu mesele ‘herkesin bildiği sır’ olarak kalmaya mahkum edilmiş durumda. Gerek merkezi idare ve gerekse belediyeler bir bakıma israfta birbirleriyle yarışıyor denilse yanlış olmaz. Madem ciddi bir ekonomik krizle karşı karşıyayız, acil olmayan bazı işlerin ertelenmesi icap etmez miydi? Yaşadığımız krizin dünyadaki hal ve gidişle irtibatı olsa bile, esas mesele bizim israftan geri adım atmamış olmamız değil mi? Bunca tartışma ve kriz haberleri içinde bir tane olsun “Kriz sebebiyle şu israf kaleminden vazgeçildi” diye bir haber duyuldu mu? Hangi tören, hangi karşılama ve uğurlama programı ‘israf olmasın’ diye iptal edildi? Peki, karşılama ve uğurlama törenleri ve benzeri başka toplantılar azaltılamaz mı? Yoksa, “Bizde para çok, her güne on program” anlayışı mı devam edecek?
Devlet ek bütçeye ihtiyaç duyduğu gibi millet de ek bütçeye muhtaç hale gelmiştir. Her gün ve ölçüsüz şekilde gelen zamlar vatandaşı iyice köşeye sıkıştırmış durumdadır. Türkiye’yi idare edenler hadiseye bir de bu gözle baksa iyi ederler. Ne yazık ki idarecilere göre kriz yok. Bir de bunu vatandaşa anlatabilseler!
Başta devlet idarecileri olmak üzere herkes ve hepimiz her türlü israftan uzak durmak mecburiyetindeyiz. Bu israfa anlayışı devam ettiği sürece ‘ek bütçe’ler de derde çare olmaz, bilinsin...