Aklımız ermeye başladıkça çevremizdeki şeyleri merak ediyor; annemize, babamıza veya yakınımızda olanlara sorarak öğrenmek istiyoruz. Çünkü böyle yaratılıyoruz: “İlgili ve meraklı”. Kesinlikle biz insanları diğer canlılardan ayıran en önemli özelliklerimizden birisi bu! Ne var ki sonraki yıllarda tercih ve irademize bağlı olarak bu ilgi ve meraklarımızı ya aynen koruyor veya zayıflatıyor yahut da büyük ölçüde işlevsiz kılıyoruz.

Rahatlıkla söyleyebiliriz ki yaratılışımızda var olan insanî özelliklerimizden birisi “ilgili olma ve bilgilenme isteği”dir. Buna “öğrenme” arzusu da diyebiliriz. Çünkü öğrenmenin arkasında “ilgili olma” ve “merak etme” duygusu vardır. İnsan merak ettikçe öğrenir, merak ettiği şeyleri öğrenir, merakı seviyesinde öğrenir!

İşte “İslâmiyet-i Kübra (büyük insaniyet)” olan İslâmiyet diğer duygularımız gibi bu insanî duygumuzu da geliştirici, sümbüllendirici bir eğitim programı koyuyor önümüze. Hatta İslâm genel anlamda tam da böyle bir eğitim programının adıdır, denilebilir.

Her şeyden önce Yaratıcımız “mutlak âlim” olan bir Zât-ı Akdes’tir. O bizi de bilmeye, bilgilenmeye arzulu olarak yaratmış, başta akıl olmak üzere mahiyetimize uygun donanımlar vermiş, zamana ve değişen şartlara uygun olarak kitaplarını göndermiş, öğretmenleri demek olan peygamberlerini görevlendirmiş, bu âlemi de büyük kitap (kainat kitabı) ve okul hükmüne getirmiştir! Bundan dolayıdır ki tüm insanlığın babası, dedemiz Hz. Adem’i meleklere üstün kılan “talim-i esma” (varlıkların isimlerini öğretme/öğrenme) mu’cizesine mazhar etmiş, yine bundan dolayıdır ki tüm insanlığa indirilmiş son kitap Kur’ân’ın ilk nazil olan ayeti bu yönümüze seslenmek üzere “Oku!” şeklinde gönderilmiştir.

Kur’ân-ı Kerîm’de Rabbimiz onlarca ayeti kerimede bizleri bilgilenmeye, öğrenmeye teşvik etmiştir. Bir ayette, “De ki, hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu” (Zümer Suresi: 9) buyurarak ilim ve bilgi sahibi olan kimselerin ilim ve bilgiden nasibi olmayan kimselerle aynı olamayacağını ifade etmiştir. Yine O, “Allah içinizden iman edenlerin ve kendilerine ilim verilenlerin derecelerini yükseltir” diyerek (Mücadele Suresi: 11) hem ilim sahibi olmanın üstünlüğüne işaret etmiş, hem de ilmin –kulun talep ve duası olmakla birlikte- sonuçta Onun ihsanı olduğunu belirtmiştir.

Kur’ân’ın genel mesajları göz önünde bulundurularak, belirtilmelidir ki İslâm’da ilim ya da bilgi kuru malumat yığını olmayıp her şeyi, üzerine yansıtan özellikleri bakımından Yaratıcısına bağlayan “marifet ışığı”, hatta “iman nuru ”dur. Marifete yani Allah’ı tanımaya götüren bu ilim aynı zamanda sahibinde Ona karşı derin bir haşyet uyandırır! Nitekim şu ayet açıkça buna işaret ediyor: “Allah’tan kulları içinde ancak ‘ilim sahibi olanlar’ korkar” (Fatır Suresi: 28). Diğer bir ifadeyle marifet nuru yakmayan ve haşyete yol açmayan ilim yahut bilgi Kur’ânî anlamda “ilim” değil, salt malumat malzemesidir!

Resulullah da (asm) vahyin bu mesajları çerçevesinde birçok hadisi ile ümmetini cehaletten men etmiş ve ilme teşvik etmiştir. Örnek olarak onun hepimizin bildiği “İlim öğrenmek (kadın ve erkek) herkese gereklidir” (İbni Mâce, “Mukaddime”, 17) şeklindeki kuşatıcı hadisine işaret etmekle yetinelim.

Dileriz ki, Âlim-i Mutlak olan Rabbimiz, hepimizi hayat boyu hem dünya hem de ahiretimizi ilgilendiren ve Kendini tanıtan ve O’na (cc) yaklaştıran ilim ve irfan yolunun yolcuları kılsın, rızasına erdirsin! Amin!