Dünya yüzündeki yaratılmışlara, ilk önce de kendimize baktığımızda, Sani-i Hâkim’in tecellileri açıkça görülmektedir. Varlıklardaki sanatlı ve hikmetli yaratılış görmek isteyen gözlere gözükmektedir.
“Mevcudat-ı âlem bir daire tarzında teşkil edilip, içinde nokta-i merkeziye olarak hayat halk edilmiş. Bütün mevcudat hayata bakar, hayata hizmet eder, hayatın levazımatını yetiştirir.” (Mektubat)
İşte bu varlık âleminde yaratılan ve dünyaya yerleştirilen element denilen 120 civarında maden çeşitli hikmetlerle görevlendirilmiştir. Ve bu unsurlar, Cenab-ı Hakk’ın Rezzak, Hakîm, Rahman ve Rahim isimlerinin tecelli etmesi için görevlerini eksiksiz ve sessizce yapmaktadırlar.
Meselâ, vücudumuzda dolaşan ve vücut ağırlığının yaklaşık altıda birini kapsayan kanın ihtiyacı olan demiri, ıspanağın içine koyup görevlendiren bir Rahman, Rahim, Âlim ve Kadir zatı akıl gözlerimizle görebiliriz.
Zaten bildiğimiz halleri ile hiçbir madeni vücudumuz için doğrudan kullanamayız.
Merhametli ve şefkatli Rabbimiz, vücutlarımızın ihtiyacı olan unsurları-madenleri- çeşitli varlıkların, nimetlerin, yiyeceklerin (rızıklarımızın) içlerine öyle bir yerleştirmiştir ki, ancak ince ölçümler ve analizler sonucu onların varlığını keşfedebiliyoruz.
Meselâ, kemiklerimizin ihtiyacı kalsiyum madeni ile görmek için yumurtayı yediriyor, gözlerimizin ihtiyacı olan fosfor madeni için balık yediriyor.
Böylece hem yemek yemek ihtiyacımızı karşılamış oluyor, hem de vücudumuzun ihtiyacı olan madenlere yeteri miktarda kavuşmuş oluyoruz.
Vücudumuzun her ihtiyacını bilen Âlim olan Cenab-ı Hak, bize bunları merhametli ve şefkatli bir biçimde sağlıyor. Allah, ihtiyacımız olan her bir madeni ummadığımız yerlerden ve yeteri miktarda rızık ismi altında bize veriyor, ulaştırıyor.
Bize ve bitkilerimize gerekli olan azotu okyanuslar ötesinden yağmur bulutları vasıtasıyla ihsan ediyor.
Kanımızın ihiyacı olan demiri, yeşil yapraklı sebzelerin içine katarak damarlarımıza kadar ulaştırıyor.
“Her şey nasıl ki rızkın etrafında toplanmış, ona bakıyor; öyle de, rızık dahi bütün envaıyla, manen ve maddeten, hâlen ve kàlen şükür ile kaimdir, şükür ile oluyor, şükrü yetiştiriyor, şükrü gösteriyor.” (Mektubat)
Bize bu kadar nimetleri ummadığımız yerde ve en lezzetli bir şekilde veren Allah’a her an şükür edersek, bu nimetlerin şükrünü eda edersek, kulluk görevimizi yerine getirmiş oluruz.